Maliyet tahmini ve İnşaat projesine etkisi

Maliyet tahmini bir yapım işinin giderlerini tayin ve tespit etmektir. Tahmini maliyet, yaklaşık maliyet miktarı, süre ve inşaatın yapımı için gerekli maliyet bulunması analizi işidir. Bu miktarsal beyana da tahmini maliyet ve mal oluş analizi denir. Tahmini maliyet yapım kararlarının alınmasını sağlar. Maliyet tahmini hesaplamalarında hangi malzemenin ne kadar kullanılacağı, bu malzemenin satın alınmasının, nakliyesinin fiyatları belirlenir. Çalışacak vasıflı ve vasıfsız elemanların çalışacakları iş ve çalışacakları süreler hesaplanır. Kullanılacak makinaların hangi aşamada lazım olacağı gerekirse kiralama veya satın alım maliyetleri belirlenerek yapım işi için ne kadar harcama yapılacağı belirlenir.

İş programları da analiz edilerek zamanın işe maliyeti belirlenir. Maliyet tahminleri bir karar mekanizmasıdır ve gerçekleri yansıtmalıdır. Yanlış maliyet tahminleri yanlış kararlar alınmasına sebep olur. Tahmini maliyetin yüksek çıkarılması işverenin işi yapmaktan vazgeçmesine sebep olabilir. Bu durum yapımcı için ise iş kaybıdır. Tahmini maliyeterin gerçeğinden düşük çıkarmak ise yapım ekibi ve işveren tarafından hoş karşılanmaz ve anlaşmazlıklara sebep olur. Yine bu sebeple iş yarıda bırakılabilir, vazgeçilebilir ve çeşitli hukuksal sorunlar eşiliğinde başka maliyetlere sebep olabilir. Yaklaşık maliyet tahmini kabaca yapılan maliyetlerdir. Bunlar, yapılacak işlerin karşılaştırılması amacıyla gelişi güzel yapılırlar ve bu amaçla kabul edilebilirler.

Detaylı maliyet tahmini yapılacak işin birimlere ayrılarak ve alt yükleniciler ile görüşülerek yapılan bir maliyet tahminidir. Burada metrajlar, fiyatlandırmalar üzerine çalışmalar yapılır. Detaylı maliyet tahmininde birim miktar metodu ve toplam miktar metodu uygulanır. Birim miktar metodu; yapılacak iş pozu için hesaplanan metrajlar ile bu poz için belirlenen veya hesaplanan maliyetlerin çarpılması ile bulunur. Hesaplanan her iş ve maliyetlerin fiyat birimlerinin birbiriyle uyumlu olması dikkat edilecek husutur. Toplam miktar metodu; o iş için bir araya gelen malzeme, işçilik, makine teçhizat çalışması, genel giderler ve kâr hesaplanarak ulaşılan maliyet tahmini metodudur.

Metraj ve Fiyatlandırma

Maliyet hesap ederken ilk önce yapılacak olan yapının metrajıdır. Metraj; bir yapıyı meydana getiren elemanları ayrı ayrı ölçülerek uzunlukları, alanları, hacimleri veya ağırlıklarının belirlenmesidir. Hangi malzemenin ne kadar kullanıldığının da belirlenmesidir. İnşaatın her adımında ayrı ayrı hesap yapılarak kümülatif toplam belirlenir.

Maliyet hesabında uygulanan ikinci adım da fiyatlandırmadır. Fiyatlandırma; verilen bir şartname ve standarda göre ve önceden belirlenmiş istenilen miktardaki herhangi bir iş kaleminin parasal değerinin bulunması prosesidir. Her iş kalemi satın alınacak kalıcı ve geçici malzemeler, malzemelerin üretilmesi ve/veya montajı için gerekli işçilik, malzemelerin taşınması ve montajı için gerekli ekipman, diğer gerekli sarf malzemeleri içerir. Ayrı ayrı her adım için belirlenen uzunluk, ağırlık gibi miktarların fiyatlandırmasının yapılması ve miktar fiyat çarpımı ile yapıya ait tüm maliyetler belirlenir.

Maliyet tahmini doğruluk etkileri

Maliyet hesabının doğru yapılmasının etkilediği hususlar şunlardır. Maliyet hasabının doğru yapılması ilk önce bu yatırımın yapılıp yapılmayacağının belirlenmesini sağlar. Maliyetin doğru hesaplanması inşa edilecek yapı için işverenin fazla ödeme yapmasının önüne geçer. İşverenin yatırım için ayıracağı bütçeyi belirler. Maliyetin yanlış hesaplanması yanlış müteahhid ve işçilik seçimine neden olur. Yanlış riskler alınmasına sebep olabilir.

İnşaat maliyeti hesabında yapılan hatalar

İnşaat maliyet hesaplarında hata kaçınılmadır. Hatalardan kaynaklı maliyetin fazla çıkması ihalelerde rekabet gücünü azaltır. Hatalardan kaynaklı maliyetin negatif yönde olması ise para kaybına neden olur. Olabilen bazı hatalar şunlardır:

• Aritmetik hatalar,
• Çizimlerden ve şartnamelerden yanlış ölçüler almak,
• Yanlış işçilik ücreti kullanmak,
• İşçilik için yetersiz veya fazla sürelerin öngörülmesi,
• Yanlış fiyatlandırılmış malzeme ve tedarikler,
• Yanlış ölçü birimleri kullanmak,
• Az bakımlı makine- ekipman kullanılması,
• İnşaat sahasını ziyaret etmeme,
• Taşıma maliyetlerinin unutulması veya yanlış hesaplanması,
• İmar mevzuatlarının, müsaadelerinin ve kontrollerinin incelenmesinin yapılmaması,
• İstenen işgücü kalitesini dikkate almamak,
• Maliyet uzmanının önemsiz nitelendirdiği pozların dikkate alınmamamsı,
• Alt yüklenici işlerinin duplikasyonu,
• Alt yüklenici tekliflerinin gözden geçirilmemesi,
• Bazı iş kalemlerinin gözden kaçması,
• Fiyatlandırmada kısa yol tercihi,
• Gerçekçi olmayan öngörülmeyen masraflar kullanılmaması,
• Sebepsiz yere öngörülmeyen masrafların konulması,
• Yetersiz ve çok yüksek genel giderler.