Çekip Çıkarma Deneyi
Beton-donatı aderansını belirlemede kullanılan deneylerden en basit ve yaygın kullanılanı çekip çıkarma deneyidir. Bu deneyde, silindir ya da prizmatik beton numuneleri içerisine yerleştirilen donatı, merkezi yük etkisi altında çekilmekte ve betona göre sıyrılmalar ölçülmektedir. Sıyrılma değerinin 0.25 mm olduğu yüke karşılık gelen aderans gerilmesi, emniyetli aderans gerilmesi olarak adlandırılmaktadır. Bu değerde donatı akma dayanımına ulaşmış ise kenetlenmenin tam olduğu kabul edilmektedir.
Basit bir deney olan çekip-çıkarma deneyi sırasında deney elemanına gelen dik kesme kuvvetinin bulunamayışı, beton örtü kalınlığının büyük olması ve betonda çekme çatlaklarının oluşmaması gerçek davranışın belirlenmesini engellemektedir. Bu sebeplerden dolayı merkezi çekip-çıkarma deneyi ile kenetlenme boyunun belirlenmesine yönelik çalışmalar için uygun olmamaktadır. Diğer taraftan bu deney farklı sınıf donatıların betonla aderanslarının kolayca karşılaştırılması için uygun olmaktadır. Deneyin uygun olmayan etkilerini azaltmak ve ortadan kaldırmak amacıyla farklı deney düzeneği geliştirilmiştir. Geliştirilen düzeneklerde mesnette oluşturan aşırı yerel basınç gerilmeleri önlenmiş fakat diğer olumsuz etkenler ortadan kaldırılamamıştır.
Bir diğer aderans deneyi dış merkez deneyidir. Bu düzenek, düşey konumda olması, kirişlerdeki sehimleri temsil etmemesi dışında, donatıya dik kesme kuvvetlerinin bulunması, eğilmeden dolayı çatlama meydana gelmesi, donatı civarında yerel basınç gerilmelerinin oluşmaması ve pas payının daha gerçekçi olması nedeniyle diğer çekip-çıkarma deneylerine göre daha gerçekçi bulgular ortaya çıkarmaktadır.
Çekip çıkarma deneyi kullanılan çalışmalar
Çekip-Çıkarma deneyi ile sabit numune ebatları, farklı donatı çapları ve farklı beton dayanımları ile yapılan deneyde numuneleri etriyeli ve etriyesiz olarak inceleyen bir grup araştırmacı. Yaptıkları çalışmalar sonucunda etriyeli hazırlanan numunelerin aderans dayanımlarının etriyesiz numunelere göre ortalama %33 daha yüksek olduğunu belirtmişlerdir.
Nervürlü donatının aderansı düze göre daha yüksek olduğu, beton yaşı ile aderans dayanımı arttığı, hafif agrega tane boyutunun büyümesi ile de mekanik özelliklerinde azalma olduğunu gözlemlemişlerdir. sıcaklığın aderans dayanımını üzerine etkilerini belirlemek için gerçekleştirdikleri çalışmada, beton-donatı aderansının ulaşılan sıcaklık, soğutma şekline, kullanılan malzemelerin özelliklerine, beton dayanımına, deney yöntemlerine ve kenetlenme boyuna göre değiştiği sonucuna varmışlardır. Ayrıca sıcaklığın aderans dayanımını bir miktar arttığını ve 200ºC’nin üzerindeki sıcaklıklarda ise azalmaya başladığını vurgulamışlardır.
