Beton Çeşitleri

Beton çeşitleri konusuna girmeden önce beton tanımı: Kullanılan malzeme miktarları belli standartlara göre belirlenen beton; agrega, çimento, su ve gerektiğinde katkı maddelerinin homojen bir şekilde karıştırıldıktan sonra istenilen karışım ve ebatlardaki kalıplar içerisine boşluksuz olarak yerleştirilen, başlangıçta plastik kıvamda olan ve çimentonun hidratasyonu ile sertleşen kompozit bir malzemedir.

Basınç Dayanımlarına Göre Beton Çeşitleri:

Düşük Dayanımlı Betonlar: 28 günlük basınç dayanımı 20 MPa’dan az olan betonlara denilmektedir.

Normal Dayanımlı Betonlar: C50’ye kadar basınç dayanımına (20-40 N/mm²) sahip olan betonlardır.

Yüksek Dayanımlı Betonlar: C 50 ve üstü basınç dayanımına (40 N/mm²’den fazla) sahip betonlardır. Bu betonların üretiminde kullanılacak agregalar TS 802 de belirtilen agrega guruplarından üretilmektedir.

Birim Ağırlıklarına Göre Beton Çeşitleri:

Hafif Beton: Etüv kurusu durumundaki yoğunluğu 2000 kg/m3 ’den az olan betonlara denilmektedir. Hafif betonlar çoğunlukla atık maddelerin değerlendirilmesi ya da yalıtım ve hafifliğin istenildiği durumlarda üretilen beton türüdür.

Normal Beton: Normal agregalarla üretilen ve yoğunluğu 2000-2600 2600 kg/m3 arasında değişen betonlara denir. Maliyetinin ucuzluğu, yüksek dayanım ve kolay işlenebilme özelliklerinden dolayı en yaygın kullanım alanına sahip, taşıyıcı amaçlı üretilen beton türüdür.

Ağır Beton: Etüv kurusu yoğunluğu 2600 kg/m3’ten büyük betonlara denilmektedir. Özellikle zararlı ışınlardan korunmak istenilen durumlarda üretilmektedir. Nükleer santrallerde ve hastanelerin ışın tedavisi ve radyasyon içeren alanlarında kullanılmaktadırlar. Bu betonlar üretilirken agrega olarak limonit, magnetit, barit gibi ağır agregalar kullanılmaktadır.

Üretildikleri Yerlere Göre Beton Çeşitleri:

Şantiye betonu: Betonu oluşturan malzemelerin şantiye ortamında betonyer ya da elle homojen bir şekilde karıştırılarak üretilen betonlardır. Bu betonların 5 km ye kadar dağıtımları mümkündür. Üretim için kalifiye işçi kullanılmasına dikkat edilmelidir.

Santral betonu: Hazır beton santrallerinde üretimi yapılan, transmikserler yardımıyla şantiye alanına taşınan betonlara denir.

Özel Beton Çeşitleri:

Lifli beton: Betonun zayıf yönlerini iyileştirmek amacıyla taze beton içerisine değişik yöntemlerle ve farklı miktarlarda liflerin süreksiz olarak dağıtılması sonucu üretilen betonlara denilmektedir. Lifli betonlarda lif olarak genellikle çelik, polipropilen ve alkali dirençli camlar kullanılmaktadır. Beton içerisine homojen bir şekilde dağıtılan lifler betonda oluşabilecek çatlakları önleyerek daha dayanıklı bir beton elde edilmesini sağlamaktadır. Lifler betonun eğilme, çekme ve darbeye karşı dayanımını olumlu yönde etkilemesinden dolayı yol, hava alanları, büyük fabrika inşatları vb. alanlarda yaygın olarak kullanılmaktadır.

Kütle beton: Çimentonun su ile hidratasyonu sonucu açığa çıkan hidratasyon ısısı ve akabinde gerçekleşen hacim değişikliği nedeniyle oluşan termal çatlakların minimize edilmesi amacıyla tedbirler alınarak üretilen büyük ebatlı betonlara denir. Kütle betonunda dayanımdan ziyade termal etkiler, dayanıklılık ve ekonomi daha ön plana çıkmaktadır.

Vakumlu beton: Kalıplı ya da kalıpsız olarak dökülen geleneksel taze betona vakum uygulanarak içerisindeki su ve hava kabarcıklarının alınması sonucu üretilen betonlara denilmektedir. Beton içerisindeki suyun alınmasıyla s/ç oranında azalma meydana gelmektedir. Bu durum betonun basınç dayanımında artışa neden olmaktadır. Ayrıca kalıp söküm süresi kısalmış olup zamandan tasarruf edilmektedir. Vakumlu beton, havaalanı, akaryakıt istasyonu ve karayolu gibi betonlara uygulanmaktadır.

Püskürtme beton: Önceden hazırlanmış yüzeye, basınca dayanıklı lastik ya da özel imal edilmiş saç borularla iletilen ve uygulama alanına basınçlı bir şekilde püskürtülen betona püskürtme beton denilmektedir. Püskürtme beton yüzeye iki farklı yöntemle uygulanmaktadır.

Bunlar:

Kuru yöntem; Çimento ve agregadan oluşan kuru karışım püskürtme tabancasından çıktığı anda su ve katkı maddeleriyle karışması sonucu üretilen yöntemdir.

Yaş yöntem; betonu oluşturan tüm bileşenlerin homojen bir şekilde karıştırılıp uygulandığı yöntemdir. Püskürtme beton her tip inşaatta, kavisli ya da kubbeli elemanlarda kolaylıkla uygulanabilmektedir.

Ferrocement beton: Belirli aralıklarla dizilen demirler üzerine çok katlı tel örgülerin bağlanması ve tüm donatının harçla kaplanmasıyla üretilen betona denilmektedir. Ferrocement beton üretiminde fazla işçiliğe gerek duyulmamaktadır. Deniz yapılarında, alt yapı elemanlarında, tarım alanlarındaki yapılarda vb. değişik alanlarda uygulanmaktadır.

Silindirle sıkıştırılmış beton: Düşük dozlu çimentodan üretilen, uygulama alanına kamyonlarla taşınabilen, buldozer ya da greyder 30-40 cm tabakalar halinde yayılabilen, vibrasyonlu silindirler ile sıkıştırılabilen, yüksek dayanımlı beton çeşididir. Yol, baraj ve liman yapımında kullanılmaktadır.

Kendiliğinden Yerleşen Beton (KYB): KYB, 1990’lı yıllarda Japonya’da ortaya çıkan, geleneksel betonun kolay yerleşememesi ve ayrışması gibi problemlere çözüm olan beton çeşididir. Vibrasyon gerektirmeden kendi ağırlığı ile sıkışabilen, terleme ve ayrışmaya uğramadan döküldüğü kalıba yerleşen yüksek dayanımlı ve akıcı kıvama sahip bir betondur.

Hava Sürüklenmiş Beton: Çimento hamuru içerisinde birbirlerine çok yakın olmalarına rağmen aralarında bağlantı bulunmayan çok sayıda hava kabarcığı bulunan betonlara denilmektedir. Soğuk hava şartlarına karşı dayanıklılık göstermeleri için ortaya çıkmıştır. Donma-çözülme ve buz çözücü tuzların etkilerine karşı dayanıklılık gösteren bu betonlarda, bitkisel ve hayvansal kaynaklardan elde edilen yağ asitlerin tuzları ve ağaç reçinelerinin alkali tuzları hava sürükleyici katkı olarak kullanılmaktadır.