AeDES 2000 hasar tespit formu aşamaları

Dünyada hasar tespitinde önemli yer tutmuş bir form geliştirilmiştir. AeDES isimli bu formda hasar sınıflandırmalarının betonarme binalar için nasıl yapıldığı anlatılmıştır. Buna göre; betonarme binalar için tasarlanan hasar tespit tablosunun her satırı yapısal bir bileşene atıfta bulunurken kolonlar, bileşendeki hasar seviyesini ve binadaki bileşenin toplam uzantısına göre yüzdesel olarak göreli uzantısını temsil etmektedir. Gözlenen hasar seviyesi tanımının çok önemli olduğu bildirilen el kitabında tanımların Avrupa Makrosismik Ölçeği EMS98’e dayandırıldığı belirtilmektedir.

AeDES 2000 formunda hasar tespit işlemlerini sırasına göre sıralamak gerekirse;

1. Binanın kimliğinin belirlenmesi; kimlik belirleme işlemini belediyenin teknik birimleri ile koordinasyon merkezi birlikte yapmalıdır. Koordinasyon merkezinin görevi binaları belirleme ve anketi gerçekleştirmede araştırmacıları desteklemektir. Bina önceden belirlenmediğinde, araştırmacı bunu harita formatı üzerinde tanımlamalıdır. Kimlik kodu, harita numarası, kadastro verileri gibi veriler yerel makamlar ve denetmenler tarafından girilir. Yerel düzeyde bina numaralandırma, denetim formlarının denetlenen binalarla hemen ilişkilendirilebilmesi için bir haritaya veya Coğrafi Bilgi Sistemi’ne (CBS) kaydedilmelidir. Bina konumu; bina izole edilmediyse konumu belirtilmelidir (içeride, uçta, köşebaşı). Bina adı veya sahibi; binanın adının kamuya açık bir yapı olması halinde, mülkün adının veya özel mülk olması durumunda sahiplerden birinin adının belirtilmesi gerekmektedir.

2. Binanın tanımlanması; Bodrum dâhil olmak üzere kat sayısı: binanın temel katından toplam kat sayısı, mümkün olduğu durumlarda çatı katı ilave edilerek belirtilmelidir. Bodrum katları, kat yüksekliğinin toplam kat yüksekliğinin yarısından daha aşağıda bir yüksekliğe sahip olarak tanımlanmaktadır. Ortalama kat yüksekliği: kat yüksekliğinin ortalama kat yüksekliğine yaklaşık olarak daha iyi olduğunu belirtin. Ortalama katlı yüzey: kat yüzeylerinin ortalamasını içeren aralığı belirtin. Yaş (2 seçenek): 2 endikasyon sağlamak mümkündür: ilki her zaman inşaat yaşı, ikincisi ise yapısal bileşenler üzerinde önemli müdahalelerin yapıldığı yıldır. Kullanım (birden fazla cevap): binada bir arada var olan kullanım türünü belirtin. Kullanım: terk edilmiş gösterge, kötü koşullarda kullanılmadığı duruma karşılık gelir.

3. Bina tipolojisi (en fazla 2 seçenek); Tüm betonarme ve çelik yapılarda betonarme çerçeve ya da çelik çubuk çerçeve olduğu düşünülmelidir.

4. Ana yapısal bileşenlerde hasar; bu aşamada yukarıda belirtilen hasar seviyeleri tanımlanmaktadır.

· D1 Hafif Hasar: bu hasar derecesi yapının kapasitesini önemli ölçüde etkilemez ve yapısal olmayan elemanlardan düşme nedeniyle oturan kişilerin emniyeti tehlikeye girmez. Nesnelerin düşmesi hızlı bir şekilde önlenebildiğinde bile hasar hafiftir.

· D2-D3 Orta-Ciddi Hasar: bu hasar derecesi, ana yapısal bileşenlerin kısmi çökmesi sınırına yaklaşmaksızın yapının kapasitesini önemli ölçüde değiştirebilir.

· D4-D5 Çok Ağır Hasar: Bu hasar derecesi önemli ölçüde ana yapısal bileşenlerin kısmi ya da tam bir çöküş sınırına yakın getirerek, yapının kapasitesini değiştirmektedir. Bu sınıf, toplam çöküntü dâhil olmak üzere önceki zararlardan daha ağır hasarlar ile karakterizedir.

5. Yapısal olmayan bileşenlerde hasar; Yapısal olmayan unsurlar için, çoklu cevap seçeneğinden faydalanarak hem hasarın varlığı hem de olası kısa vadeli önlemleri belirtmek gerekir.

6. Dış risk ve mevcut kısa vadeli önlemler; Komşu binaların neden olduğu riski ve muhtemel kısa vadeli önlemleri, çoklu cevap seçeneğini kullanarak belirtin.

7. Zemin ve temel; zeminin ve/veya temelin muhtemel ve/veya olası değişkenliklerini ve zeminin morfolojisini ayırt etmek gereklidir.

8. AeDES Kullanılabilirlik değerlendirmesi; Araştırmacı, toplanan bilgilere, görsel incelemeye ve kendi düşüncelerine dayanılarak bina riskini (tablo risk değerlendirmesi) tanımlamalıdır. Analiz, yapısal koşulları (madde 3 ve 4 – Bina tipolojisi ve hasar), yapısal olmayan bileşenlerin durumunu (madde 5), diğer yapılar tarafından uyarılan dış riski (madde 6) ve jeoteknik durumu (madde 7) dikkate almalıdır. Risk azaltımı kısa vadeli önlemler ile elde edildiğinde (Bina kullanıma hazır hale getirilebilen sınırlı, hızlı ve kolay müdahaleler) Sonuç B belirtilmelidir. Sonuç D yalnızca gerçekten zor durumlarda ve özellikle de kullanılamazlığı önemli işlevlerden ödün verecek kamu binaları için belirtilmelidir. Kullanılamayan yapı birimleri, aileler ve tahliye edilecek insanlar: kullanılmazlığın sonuçları (binayı terk edenlere ek olarak tahliye edilecek aileler ve insanlar) belirtilmelidir. Kısa vadeli önlemler: Denetleyici binayı kullanılabilir yapmak ve / veya tahrik edilen riski ortadan kaldırmak için gerekli olan kısa vadeli önlemleri belirtmek zorundadır.