Yumuşama Noktası Deneyi
TS EN 1427 standardına uygun olarak yapılan yumuşama noktası deneyi, bitümlü bağlayıcıların yüksek sıcaklık dayanımlarını ölçmek için yapılır. İçinde bitüm bulunan pirinç halka sehpaya koyularak su banyosuna alınır. Su banyosunun sıcaklığı belirli bir hızda artmaya başlar. Bitüm üzerinde bulunan bilyenin ve sıcaklığın etkisiyle yumuşar. Bilye tabana değdiği anda cihazdan okunan sıcaklık yumuşama noktası değerini verir.
Bir başka ifadeyle bitümlü bağlayıcının yumuşama noktasının belirlenmesinde önceden ısıtılmış ve akıcı hale getirilmiş bitüm numuneleri halkalara dökülerek oda sıcaklığında soğumaya bırakılır. Daha sonra sıcaklığı dakikada 5 derece arttırılan behere konulan halkaların üzerine toplar yerleştirilir. Yumuşayan bitümünler dibe değdiği noktada sıcaklıkları ölçülerek bitümünlerin yumuşama noktaları bulunur.
Yumuşama Noktası Deneyi Amacı ve Yapılışı
Bu deney ASTM D 36 ve AASHTO T 53 standartlarına uygun olarak gerçekleştirilebilir. Bu testin amacı, bitümlü bağlayıcıların sıcaklığa karşı duyarlılığını ölçmektir (hangi sıcaklıkta bitümün akmaya başladığı). Yüzük-bilya yöntemi ile yumuşama noktası olarak ifade edilen sıcaklık değeri belirlenerek servis ömründe akmadan dayanabileceği en yüksek sıcaklık değeri belirlenir. Bitümlü bağlayıcılar, kaynağına bağlı olarak farklı yumuşama noktalarına sahip viskoelastik malzemelerdir. Sıcaklık arttığında giderek daha yumuşak ve daha az viskoz hale gelirler. Bu nedenle, sonuçların tekrarlanabilir olması açısından yumuşama noktasını tanımlanmış standart bir yöntemle belirlemek gerekir.
Yumuşama noktası, bir bitüm örneğinin 3,5 gram ağırlığındaki çelik bilyenin ağırlığını taşıyamadığı sıcaklık değeri olarak tanımlanır. Bu deney sürecinde, iki ayrı pirinç halka içine dökülen bitüm örnekleri üzerine 3,5 gram ağırlığındaki çelik bilye konularak bir sıvı banyosunda (banyo ortamı olarak 80 ºC’nin üzerinde yumuşama noktasına sahip bağlayıcılar için gliserol daha düşük yumuşama noktası değerleri için damıtılmış veya içilebilir su kullanılabilir) ilk 3 dakika 5°C sabit, sonra dakikada 5°C artacak şekilde kontrollü bir hızda ısıtılır. Yumuşama noktası, iki ayrı pirinç yüzük içindeki bitüm örnekleri üzerindeki bilyanın 25 mm [1,0 inç] mesafede bitümle etrafı sarılı bir şekilde düşmesine izin verecek kadar yumuşadığı sıcaklık değerlerinin ortalaması olarak belirlenir.
Genel olarak, daha yüksek yumuşama noktası değerine sahip olan bir bitümlü bağlayıcı, sıcaklığa karşı daha düşük duyarlılık göstereceğinden, sıcak iklimlerde kullanılması tercih edilir.
