Yüksek yapılarda betonarme taşıyıcı sistem kullanımı
Dünyada yapımı tamamlanmış yüksek yapılarda taşıyıcı sistem incelendiğinde çelik taşıyıcı sistem seçimi ve endüstrisi gelişmeyen Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt, Suudi Arabistan ve Çin’de betonarme taşıyıcılı yüksek yapıların tercih edildiği gözlenmektedir.
Günümüzde betonarme malzeme ile yapılan yüksek binalarda çerçeve sistemler, yanal yüklere dayanımının diğer sistemlere göre düşük olması ve en fazla 20 kat yapılabilmesi nedeniyle tercih edilmemektedir. Betonarme malzeme ile yapılan perde duvarlı sistemler tünel kalıplı yapım yöntemlerinde ön plana çıkmaktadır. Betonarme perde duvarlı taşıyıcı sistemler, perde duvarların ağır ve yapımın zor olması, cephenin büyük bir bölümünü kaplaması, yeterli ışık almayı engellemesi, açık, esnek ve geniş kullanım alanlarına izin vermemesi gibi nedenlerle mimarlar ve yatırımcılar tarafından tercih edilmemektedir.
Günümüzde dünyada ve Türkiye’de taşıyıcı sistem seçiminde, betonarme malzemeli taşıyıcı sistemle yapılan yüksek yapılarda çerçeve ve perde duvar etkileşimli sistemler, çekirdek ve çerçeveli sistemler ile tübüler sistemler (çerçeve tüplü, tüp içinde tüplü ve modüler tüplü) kullanılmaktadır.
Betonarme yüksek yapı örnekleri
Guangzhou’da 1996 yılında yapımı tamamlanan Citic Plaza, 98 kat ve 423 metre yüksekliğindedir. Betonarme bir dış çerçeve ve altıgen planlı bir çekirdekten oluşan taşıyıcı sistem çerçeve ve çekirdekli sistem olarak adlandırılmaktadır. Yapıda yüksek dayanımlı beton kullanılmış olup dış kolonlar ve çekirdek birbirine kirişler ve döşemeler ile bağlanmaktadır.
Chicago’da 2009 yılında yapımı tamamlanan Trump International Hotel & Tower 98 kat ve 423 metre yüksekliği ile betonarme taşıyıcı sisteme sahip bir başka yüksek yapıdır. Yapıda betonarme bir çekirdek ve betonarme kolonlardan oluşan bir dış çerçeve söz konusudur. Betonarme çekirdeğin orta kısmında dört adet I-planlı ve iki adet C-planlı perde duvar bulunmakta, 51. kattan sonra, iki adet I-planlı perde duvar devam etmekte, yanlardaki C-planlı perde duvarlar bu katta son bulmaktadır. Kolon ve perdelerde yüksek dayanımlı beton kullanılmıştır.
Betonarme taşıyıcı sisteme sahip bir diğer yüksek yapı örneği olan Kuveyt’teki Al Hamra Tower 2011 yılında yapımı tamamlanmış olup, 80 katlı 413 metre yüksekliğindedir. Yapı betonarme bir çekirdek ve dış çerçeve tarafından taşınmaktadır.
Cidde’de 2019 yılında yapımı tamamlanması planlanan Kingdom Tower 167 kat ve 1007 metre yüksekliği ile dünyanın betonarme taşıyıcı sisteme sahip en yüksek yapısı olacaktır. Yapının üç kollu yıldız şeklindeki planının merkezinde üçgen planlı bir betonarme çekirdek, kollarında ise oldukça kalın betonarme perde duvarlar bulunmaktadır.
