Yapı Bilgi Modelleme (BIM) Nedir?
Yapı bilgi modelleme Amerikan Ulusal Yapı Bilgi Modelleme Standartı komitesi tarafından, “Yeni ve eski tüm tesisler için tesis ile ilgili oluşturulan ve toplanan tüm bilgiyi yapı yaşam döngüsü boyunca kullanabilecek bir formatta içeren makine tarafından okunabilir standartlaştırılmış bilgi modelini kullanan, planlama, tasarım, yapım, işletme ve bakım süreci” olarak tanımlanmıştır. Geleneksel yöntemler ile karşılaştırıldığında Yapı Bilgi Modellemesi (BIM), projenin tasarım öncesi, tasarım ve yapım sonrası süreçlerinin tamamını kapsayan yeni bir teknoloji ve süreçler bütünü olarak tanımlanabilir. BIM geleneksel 2 boyutlu çizimlerden ve tasarımlardan farklı olarak oluşturulan her bir eleman için 3 boyutlu gösterimin yanı sıra, bu elemanların parametrelerini ve özelliklerini içeren verileri de depolamayı sağlamaya imkan sunmaktadır.
Yapı Bilgisi Modellemesi veya YBM terimi, 2000’li yılların başından itibaren yapı ve inşaat yönetimi ile beraber maliyet kontrolü için yazılım tayin etmek amacıyla kullanılmıştır. Son zamanlarda YBM, tescilli bilgisayar programları kullanılarak, tasarım ve yapım için tam teşekküllü bir araç olarak geliştirilmiştir. YBM yazılımları, bina süreci boyunca verimliliği, binanın performansını artırmak ve tasarım aşamasını güçlendirmenin çağdaş bir yolunu arayarak, inşaat uygulanması esnasında oluşan problemlere çözümler aramaktadır.
Yapı inşası tam boyutlu ele alındığında farklı disiplinler arasında bol miktarda bilgi alışverişi ve koordinasyon gerektirir. Teknik olarak her bir disiplin projenin farklı bölümlerinden veya yönlerinden sorumludur. YBM teknolojisi kısmen bu bilgi çıkmazına bir çözüm olarak geliştirilerek günümüzde disiplinler arası işbirliği ve karar alma için giderek daha etkileşimli bir araç olarak hizmet etmektedir.
BIM; tasarımın ilk aşamasından itibaren çizimlerin Revit üzerinde yapılması ve yapılan her revizyonun Revit üzerinde işlenmesi ile birlikte tüm disiplinlerin birbirinden haberdar olarak ortak çalışması sonucunda yapının bir bütün olarak çalışılarak geliştirilmesidir. Yapı görünüşlere ayrıldığı zaman statik, mimari, mekanik ve elektrik gibi yapının tüm sistemleri elde edilebilmektedir. Bu da inşa aşamasında kullanılacak herhangi bir bilginin tekrar çizilmesine gerek duyulmamasını sağlamaktadır.
Ulusal Yapı Bilgi Modeli Standardı-ABD (NBIMS), Yapı Bilgi Modellemeyi, bir yapıyı tanımlayan yapılandırılmış bilgi modeli olarak ürün, yapı bilgi modelinin oluşturulma eylemi olarak süreç ve kaliteyi ve verimliliği arttıran iş yapısı ve iletişim şekli olarak sistem olarak üç kategoride ürün, süreç ve sistem olarak tanımlamıştır.
2 boyutlu CAD yazılımlarının piyasaya çıkması ile kalem ve silgi ile yapılan çizimler geride kalmıştır. Gelişen teknoloji ile birlikte değişiklik gösteren talepler sonucu sektörlerin 2 boyutlu CAD çizimlerinden 3 boyutlu modellere geçişi hızlanmıştır. BIM parametrik yapıda ve nesne tabanlı olmasından dolayı diğer 2B bilgisayar destekli tasarım (BDT) ve 3B modellerden ayrılır. Modelin 3B olması proje içinde yer alan bütün paydaşlar arasında görsel iletişimi kuvvetlendirirken model içinde yer alan elemanlar modelin nesne tabanlı olmasından dolayı adreslenir. Böylece yapıda kullanılan gerçek malzemeler ile eşleştirilebilir. BIM ile 2B çizim arasındaki en temel farklardan birisi, 2 boyutta çizilen her görünüşün birbirinden bağımsız olmasıdır.
BIM kullanımı yapı sektöründe bilgisayarlı bilgi işleme yeteneğini, ağ iletişimini, verinin bilgi olarak toplanmasını ve bilgi birikiminin kayıt altına alınmasını en üst düzeye taşıyan koordine ve işbirliğine dayalı süreçlerin oluşmasını sağlamaktadır.
Yapı Bilgi Modeli Kullanım Alanları
Yapı bilgi modeli kavramsal tasarım aşamasından binanın işletme sürecine kadar çok geniş bir alanda kullanılabilmektedir.
Tasarım aşamasında (BIM) kullanımı: Model; bütçe, inşaat takvimi, mevcut kaynaklar gibi parametrelerle uyumlu olmalıdır. Plan düzleminde doğru girilmiş boyutlar, temel yapısal elemanlar (duvar, kolon, kiriş, vb.)i doğru tanımlanmış kat yükseklikleri ve zorunlu mekanik sistemler gibi bileşenlerin bu modelde olması beklenir. Proje dökümanları modelden elde edilir. Tasarım aşamasında kullanılan yapı bilgi modeli sayesinde 2 boyutlu tasarımlarda tespit edilemeyen çakışmalar belirgin hale gelir ve disiplinler arası koordinasyon alınan çakışma raporları ile birlikte minimum çakışma ile tamamlanır.
Çevresel analizlerde (BIM) kullanımı: Yapı bilgi modeli diğer yazılımlar ile IFC gibi ortak dosya formatlarında çalışabildiği için model elemanlarından alınan değişik çıktılar ile farklı yazılımlarda birçok analiz gerçekleştirilebilmektedir. BIM ile gerçekleştirilen analizler şöyledir: Yapısal analiz, Enerji analizi, Işık analizi, Akustik analizi
Yapım sürecinde (BIM) kullanımı: Yapım sürecinde Yapı bilgi modeli kullanımı ile ekipler arasındaki etkileşim arttırılır, bu sayede ekiplerin birlikte çalışabilme yetenekleri gelişir. Etkili iletişim sayesinde insan kaynaklı hatalar azalır, ekiplerin iletişiminin iyi olması ile projenin başarısı doğru orantılıdır.
Tesis yönetiminde BIM) kullanımı: Tasarım ve yapım aşamalarında elde edilen büyük veriyi en iyi şekilde kullanmak isteyen bina yöneticileri, üretilen büyük veriyi yönetmek ve işletmede bu veriden en iyi şekilde faydalanabilmek için yapı bilgi modelinden faydalanabilir. Oluşturulan 3 boyutlu model tesis yönetimi için bir veritabanı oluşturabilir, sistem elemanlarının yerleri modelden belirlenebilir olduğundan oluşacak teknik sorunlarda müdahale bölgeleri belirlenebilir.
