Volkanik Tüf nedir? İnşaat sektörü ve Türkiye’de nerelerde bulunur?
Tüf volkanik kökenli tane boyutu 2 mm’den düşük ve %75’den fazla piroklastik malzeme içeren volkan camı parçacıkları, kristal ve kayaç parçaları biçiminde şekillenen malzemelerdir. Anadolu tarihinde eskiden beri bilinen bir yapı malzemesidir. Yaygın olarak gaz boşluğu içeren tüflerin bu boşlukları, yarı erimiş lavların hızlı soğuması esnasında gazların genleşmesinden oluşur. Tüf ve tüfit iç içe geçmiş şekilde tabiatta bulunurlar. Bu ürün hücreli değildir ve iç yapılarında camın sert tozları veya kuvars feldspat ve mafik gibi minerallerin oluşturduğu ince kristaller görülebilir. Tüfit ise mineral taneciklerden oluşur. Tüf ve tüfit renkleri açık olan silisli camlardır.
Tüf ve tüfit birbirinden tane boyutu farkları nedeniyle ayrılırlar. Genel olarak 2 veya 3 mm’den büyük taneli olanlar (ince çakıl veya kaba kum) tüf olarak ve 2 veya 3 mm’den daha küçük taneli olanlar tüfit olarak adlandırılmıştır. Tüflerin tane büyüklükleri 4-32 mm arasında ise lipilli, daha iri olanlar ise volkanik aglomera veya volkanik breş şeklinde isimlendirilirler.
İnşaat sektöründe kullanımı yaygın olan tüf, yalıtım ve ana taşıyıcı yapı elemanları üretiminde kullanılır. Dekoratif bir görünüm kazanabilen tüf taşı mimari duvar, kemer, sütunların yapımında ve bahçe süslemelerinde kullanılır. Hafif agrega diye tanımlanan agregalardan bir kısmı volkanik tüf, volkanik cüruf, pomza gibi doğal malzemeler, bir kısmı da genleştirilmiş kil, genleştirilmiş perlit, genleştirilmiş şist, genleştirilmiş vermikülit, uçucu kül, yüksek fırın cürufu gibi yapay agregalardır. Ayrıca tahıl taneleri gibi bazı organik maddelerden de hafif agregalar mevcuttur.
Türkiye’nin birçok bölgesinde tüflere rastlanır ve bu tüfler andezit, dasit ve trakitler arasında veya genelde birlikte bulunurlar. Tüfler, volkanik taneli malzeme ile volkan külünün belirli alanlara taşınması, depolanması (kuru ve sulu ortam) ve pekişmesi ile oluşurlar. Sulu ortamlarda oluşanlara denizsel, gölsel tüf adı verilir. Volkanik taneli malzeme ya akıntı şeklinde (bir yamaç boyunca) ya da volkanik taneli ve külünün tane boyutuna göre istiflenmesi ve kaynaklanması ile kayaç oluştururlar. Akıntı şeklinde oluşan tüflere ignimbirit adı verilmektedir. Türkiye Neojen ve Kuvaternerde başlayıp tarihsel çağlara kadar uzanan dönemde oldukça şiddetli ve yaygın bir volkanik faaliyete sahne olmuştur. Özellikle Batı Kuzeybatı Anadolu, Orta ve Doğu Anadolu bölgelerinde bu faaliyet sürekli ve etkili geçmiştir. Bu olaylar sonucunda volkanizma ürünü olan lav, tüf, aglomeralar Türkiye yüz ölçümünün yaklaşık %10’unu kaplamaktadır.
