Standart Proktor Deneyi

Standart Proktor Deneyi zeminin optimum su içeriğinin ve buna karşılık gelen maksimum kuru birim hacim ağırlığının belirlenmesidir. Maksimum kuru birim hacim ağırlığı ve optimum su muhtevasını belirlemek için 3 alternatif yöntem kullanılır.

Metod A : %20 ve daha az malzeme 4,75 mm’lik elek üzerinde kalıyor ise 4,75 mm’lik elekten geçen malzeme kullanılmalı. Kalıp çapı 105 mm ve yüksekliği 115.5 mm, 3 tabaka 25 vuruş ve 2.5 kg tokmak ağırlığı kullanılır.

Metod B : %20 ve daha fazla malzeme 4,75 mm’lik elek üzerinde kalıyor ve %20 ve daha az malzeme 9,5 mm’lik elek üzerinde kalıyor ise 9,5 mm’lik elekten geçen malzeme kullanılmalı. Kalıp çapı 105 mm ve yüksekliği 115.5 mm, 3 tabaka 25 vuruş ve 2.5 kg tokmak ağırlığı kullanılır.

Metod C : %20 ve daha fazla malzeme 9,5 mm’lik elek üzerinde kalıyor ve %30 ve daha az malzeme 20 mm’lik elek üzerinde kalıyor ise 20 mm’lik elekten geçen malzeme kullanılmalı. Kalıp çapı 152.4 mm ve yüksekliği 115.5 mm, 3 tabaka 56 vuruş ve 2.5 kg tokmak ağırlığı kullanılır.

Standart Proktor Deneyi Yapılışı

Örnek olarak ince taneli zemin ve 4,75 mm’lik elekten geçen malzeme yüzdesinin %20’den az olduğunu düşünelim ve deney metodu olarak Metot A seçelim. 4 numaralı elekten geçirilen ve kurutulan belli bir miktardaki kil numunesi, ağırlığının yaklaşık %7-8’i kadar su ilavesiyle homojen bir karışım elde edilene kadar karıştırıldıktan sonra kapalı bir poşette bekletilir. Boş proktor kalıbı ve alt tablası 0.01 gr duyarlılıkla tartıldıktan sonra kalıbın üst yükleme halkası takılır. Bekletilmiş karışım geniş bir kapta bir miktar daha su eklenerek iyice karıştırılır. Hazırlanan malzeme, kalıbın içinde yaklaşık 7-8 cm yükseklik oluşturulacak şekilde kalıbın içine dökülür.

Malzemenin yüzeyi hafifçe düzeltildikten sonra 30,5 cm yükseklikten düşen tokmakla 25 darbe vurularak malzeme sıkıştırılır. Bu işlem her bir darbenin bir önceki darbe izinin yarı seviyesine gelmesine dikkat edilerek yapılır. Tokmaklama işlemi eşit yükseklikteki üç tabaka halinde yapılır. Her tabaka geçişinde sıkıştırılmış yüzey pürüzlendirilerek tabakalar arasında tam kaynaşma sağlanır. Kalıbın yaka kısmı çıkarıldıktan sonra kalıptaki fazla malzeme çelik cetvel veya benzeri bir araç yardımıyla alınır. Sıkıştırılan numune kap ağırlığıyla birlikte 1 gr duyarlılıkta tartılır. Sıkıştırılmış numunenin bir kısmı su muhtevasının belirlenmesi için ayrılır. Geriye kalan kısım tekrar deneyin başında hazırlanan zemine katılabilir. Bu işlemler her seferinde su içeriği biraz daha artırılarak en az beş kez tekrarlanır. Deney sonunda kil zeminin optimum su muhtevası ve maksimum birim hacim ağırlığı belirlenir.