Performans düzeyi belirlenmesi ve güçlendirme TBDY 2018
TBDY 2018 bölüm 15’te belirtilen mevcut betonarme yapıların değerlendirilmesi sonucunda ortaya çıkan performans düzeyi belirlenmesine göre güçlendirme ihtiyaçları oluşabilir. Mevcut betonarme yapının güçlendirilmesi için birçok yöntem izlenebilir. Bu yöntemleri kullanmadan önce yapının nasıl iyileştirme yapılacağına karar verilmelidir. Bunun için iki farklı yol izlenebilir; Eleman güçlendirilmesi, Sistem güçlendirilmesi.
Eleman güçlendirilmesi, mevcut yapı değerlendirilmesi sonucu hasar tespit edilen elemanın güçlendirilmesidir. Bunu için hasarlı elemanın kendisinden çok daha yüksek mukavemet özelliklerine sahip bir malzeme kullanılarak güçlendirilecek elemanın oluşturulmasıdır. Bunlardan bir tanesi betonarme kolon elemanlarda kullanılan mantolama uygulamasıdır. Mevcut betonarme kolon etrafı donatı ve etriyeler ile sarılıp beton dökülmesi ile oluşturulur. Hasarlı elemanın rijitliğinin artmasına sebep olur. Deprem etkileri altında plastik şekil değiştirme sınırları yükselir. Ayrıca elemanın eksenel taşıma kapasitesi de yükselir. TBDY 2018’e göre betonarme sargılama kalınlığı en az 100 mm olmalıdır. Ayrıca tüm kat boyunca kolonu sarmalıdır.
Diğer bir güçlendirme yöntemi sitemin güçlendirilmesidir. Mevcut yapıya performans değerlendirilmesi yapıldıktan sonra yapının mevcut taşıyıcı sistemine uygun olarak yeni betonarme taşıyıcılar eklenebilir. Bunlar mevcut yapının deprem kuvvetlerini karşılayabilmesi için sonradan eklenecek olan betonarme perdeler veya betonarme kolonlar kullanılabilir. Eklenen yeni taşıyıcı elemanlar mevcut yapının sistem rijitliklerini arttırır. Bu yöntem uygulanırken sistem rijitliği artmasıyla beraber yapı periyodu küçülecektir. Yapıya etkiyen deprem kuvvetlerinin artması durumunda mevcut elemanların eleman güçlendirilmesi yöntemiyle güçlendirilmesi gerekebilir. Sistem güçlendirilmesiyle eklenen elemanların tasarımında TBDY bölüm 15, bölüm 7 ve bölüm 9 da verilen kurallara uyulması gerekmektedir.
Taşıyıcı sistem analizleri sonucunda performans değerlendirmesi için, sünek davranışa sahip elemanlarda değerlendirmeye esas plastik şekil değiştirme talepleri (istemleri) ile sünek davranışa sahip olmayan gevrek elemanlarda değerlendirmeye esas iç kuvvet talepleri, öngörülen performans hedefleri ile uyumlu olarak tanımlanan şekil değiştirme ve iç kuvvet kapasiteleri ile karşılaştırılarak, öncelikli kesit düzeyinde ve sonrasında yapısal elemanlarda hasar durumları tanımlanmakta ve bu verilere dayanarak bina genelinde taşıyıcı sistemin deprem performansı belirlenmektedir. TBDY-2018 Bölüm 15.5 ve 15.6’da belirtilen hesaplamalar yapılır ve TBDY-2018 Bölüm 15.7’ye göre yapı elemanlarının performanslarına karar verilmesi ile bina deprem performans düzeyi belirlenir. TBDY 2018’e göre sınırlı hasar düzeyi ile ilgili tanım deprem yönetmeliğin 15.8.3. maddesinde belirtilmiştir.
