Kendiliğinden yerleşen beton
Kendiliğinden yerleşen beton yapısı itibarı ile kimyasal ya da mineral katkılar veya özel reçeteler kullanılarak elde edilen yüksek akıcılığa sahip özel betonlar olarak adlandırılan bir beton türüdür. Adından da anlaşılacağı üzere, kendiliğinden yerleşen betonlar, herhangi bir sıkıştırma işlemine gerek kalmadan, kendi ağırlığı ile uygulandığı kalıbı dolduran, yüksek dayanımlı betonlardır. Bu tür betonların ilk üretimine, 1980’li yılların başında Japonyada başlanmıştır. Kendiliğinden yerleşen beton uygulaması ile, ulaşılması güç kalıplarda, estetik kalıplarda, en sık donatılı yapı elemanlarında bile betonun istenilen şekilde dökümü gerçekleştirilebilir.
Kendiliğinden yerleşen betonlar yapısal özelliğinden dolayı, akıcı kıvamlı olmaları sebebi ile özellikle kolon ve kolon – kiriş birleşim bölgelerinde segregasyon sorunu yaşanmadan uygulanabilir. Böylelikle beton içi boşluklar azalır, geçirimliği düşük ve yüksek durabiliteye sahip betonlar üretilebilir. Herhangi bir sıkıştırma işlemine maruz kalmadan uygulanabilen kendiliğinden yerleşen betonlar bu özellikleri sayesinde işçilikten ve zamandan tasarruf sağlamaktadırlar. Vibrasyon gürültüsünün ortadan kalkması ile özellikle gece beton dökümünde avantaj sağlamaktadır.
Ülkemizde de son yıllarda bahsi geçen avantajlarından dolayı, kendiliğinden yerleşen beton üretimi ve kullanımı hızla yaygınlaşmış, nitelikli yapılar üretilmeye başlanmıştır. Yüksek basınç mukavemetinden dolayı, özellikle baraj gövdelerinde silis dumanı katkı maddesi ile birlikte kullanılmaktadır. Yüksek katlı, halkın kullanımına açık alışveriş merkezleri, askeri yapılar, hastane ve okul binaları gibi nitelikli yapılarda kullanımı daha ön plandadır. Diğer taraftan, güçlendirme projelerinin büyük kısmında kendiliğinden yerleşen betonlar tercih edilmektedir. Kendiliğinden yerleşen betonlarda, betonun özelliklerini sağlamak amacı ile betonu oluşturan malzemelere özellikle dikkat edilmelidir. Örneğin, sık donatılı yapı elemanlarında kullanılabilmesi ve segregasyona maruz kalmaması için, KYB’de kullanılan agrega çapı çok büyük olmamalıdır. Bu konuda yapılan deneysel çalışmalar, KYB’de kullanılacak en büyük agrega dane çapının 22 mm olması yönündedir.
Diğer bir önemli özellik olarak akıcı kıvamın sağlanabilmesi için, katkı maddesi olarak geliştirilen, süper akışkanlaştıcılar veya hiper akışkanlaştırıcılar kullanılmaktadır. Akışkanlaştırıcı kullanımı, kendiliğinde yerleşen betonlarda su / çimento oranını düşürmekte ve betonun durabilitesini artırmaktadır. Ancak akışkanlaştırıcı kullanımı, ihtiyaç olunan orandan daha fazla olursa, betonun priz alma süresi gecikecek ve durabiliteyi olumsuz yönde etkileyecektir. Özellikle akışkanlaştırıcı katkı kullanımı gerçekleştirilirken, mutlaka konusunda uzman teknik personel gözetiminde santralde beton içerisine dökülmeli ve üretim yapılmalıdır.
