Karot numune alma ve sonuca etkiyen faktörler
Karot numune yapı elemanlarından, dönerek kesen ve elmas bıçaklı bir uç ile çalışan makineler yardımıyla çıkarılır. Karot alımı sonrasında silindir şeklinde bir numune elde edilir. Bu numunenin uçları kesilip düzeltildikten sonra karot numunesi, standart deney numunesi gibi deneye tabi tutulur.
Karot numunelerin basınç dayanımları, genellikle aynı boy/çap oranındaki ve aynı çaptaki standart silindir numunelerin basınç dayanımına oranla daha düşük olacaktır. Bu, kısmen karotun kesme işlemi sırasında gördüğü zarardan, kısmen de sahadaki kür koşullarının standart deney numunelerine uygulanan kür koşullarından daha olumsuz olduğundan dolayıdır. Yapı elemanlarından keserek karot numunesi alma işlemi sırasında, her ne kadar dikkatli çalışılırsa çalışılsın, kesilen agreganın çimento hamurundan ayrılma olasılığı vardır. Bir başka deyişle, karot alma işlemi esnasında karot numunesi örselenmektedir. Bu etki yüksek dayanımlı betonlarda daha belirgin olmaktadır.
Yapılardan karot alınması sırasında, karot numunesine ait karot yüzey alanı/karot hacmi büyüklüğü karotun örselenme olasılığını etkilemektedir. Bu büyüklük karot çapı ile ilintilidir. Burada, daha açık bir şekilde ifade etmek gerekirse, karot çapı küçüldükçe, yüzey alanı/karot hacmi oranı artmakta ve buna bağlı olarak da değişimler gözlenmektedir.
Uygulamalarda, sıkça kullanılan karot çapı 100 mm olup, karot çapının aynı zamanda karışımda kullanılan en büyük agrega tane boyutunun en az üç katı olmasına da özen gösterilmelidir. Karot çapı, karışımdaki en büyük agrega tane boyutunu gözetecek şekilde 50 mm’ye kadar olabilir.
Betonarme elemanın içindeki çelik donatılar, karot numunesi alımı sırasında bazen kesilmekte ve kesilen donatının bir parçası karot numunesinin içinde kalabilmektedir. Genelde, içinde donatı parçası bulunan karot numunenin basınç dayanımındaki beklenen azalma, donatı sayısı ve çapına göre değişmekle birlikte, % 4 ile % 12 aralığında olmaktadır.
Ortalama şantiye koşullarında yerinde dayanım, standart laboratuar numunelerinin % 77’si kadardır. Bu oran, betonun kuru hava koşullarında kür edilmesi durumunda % 50- 60 aralığına kadar düşmektedir. Basınç dayanımı deneyi uygulanan karot numunelerinin nem içerikleri test sonuçlarını önemli ölçüde etkilemektedir. Suya doygun bir şekilde test edilen karot numunelerinin basınç dayanımları, kuru halde test edilen karotların basınç dayanımlarından % 10-15 oranında daha düşük olmaktadır. Ayrıca numune alınan betonun yaşı da önemlidir. Karot numunesi alındığında aynı yaşta standart numune bulunmadığından ve karotlar da genellikle 28 günden sonra alındığından, numunenin yaşı korelasyon için önem taşımaktadır. Bunlara ek olarak, karot alma yeri, yapı elemanının çeşidi karot dayanımını etkilemektedir.
Karotların dayanımı standart silindir numunelerin dayanımlarından genellikle düşüktür. Çünkü sahadaki kür koşulları, nemli odanın kür koşulları kadar elverişli olmayabilir. Karot numunesi ne kadar dikkatli alınırsa alınsın, karot alma işlemi sırasında numunenin bir miktar örselenme olasılığı vardır.
