İsale Hattı ve Kullanılan Borular
Kargir ve betondan yerinde, kalıpla inşa edilen isale hatları ve tünelleri, proje süresi sonundaki debiye göre hesaplamak genellikle daha ekonomiktir. Diğer hallerde ise sınırlı bir kapasiteye sahip olan birinci isale hattının nihai kapasitesine ulaşıldığında ikinci bir isale hattı inşa etmek teknik ve ekonomik bakımdan daha uygun olabilir. Ekonomik sebepler dışında isale hatlarını birden fazla sayıda yapmayı gerektiren durumlar şunlardır:
İletim hattı tek bir borudan meydana geldiği taktirde boru çapı, piyasada mevcut olan veya imal edilebilen maksimum boru çapından daha büyük olur. Mesela santrifüj usulü ile yapılan font borular 90 cm den daha büyük çaplarda pek imal edilmemektedir.
Boru kırıldığında büyük hasar meydana geliyor ve kısa sürede bunların tamiri yapılamıyorsa isale hattını birden fazla sayıda yapmak gerekir. Mesela font borular için bu durum söz konusudur. Böylece hattın birini işletme dışı bırakıp diğeri ile ihtiyaç kısmen karşılanabileceği gibi fazla miktarda suyun akıp ziyan olmasının da önüne geçilmiş olur.
Nehir geçişleri heyelan bölgelerinde olduğu gibi boru hattının güzergâhı özel tehlikeler arz ediyorsa isale hattı birden fazla sayıda yapılmalıdır. Genel olarak çift iletim hattı eşit kapasitede ve aynı malzemeden yapılmış tek hatta nazaran % 30 ila %50 daha pahalıya mal olur.
Font borular şehirlerin su şebekelerinde en çok kullanılan olan borulardır. Font borular cidarlarının kalın ve rijit olması sebebiyle negatif basınçlardan zarar görmez. Dış yüklere karşı mukavimdir. Buna rağmen darbe ve çarpmalara karşı hassastır. Ağır olmaları mahzurlu tarafları arasındadır. Son senelerde font malzemeye, iyi şekil verilebilen ve eğilip bükülebilen bir özellik kazandırılarak darbe ve çarpmalara dayanıklı borular yapılmaya başlanmıştır. Bunlara düktil font borular denir. Bunların mukavemeti çelik borularınkine yakın olduğu halde korozyona dayanıklılıkları normal font borular gibidir.
AÇB borular Çapları 50 ila 1200 mm, işletme basınçları 25 ila 125 m arasında değişir. Asbest çimento borular, büyük bir kimyasal mukavemete sahiptir. Kolaylıkla işlenebilir, kesilebilir, delinebilir. Şantiyede borular el testereleri ile lüzumlu uzunluğa getirilirler.
PE (Poly ethylene) ve sert PVC (Polyvinylchloride) den imal edilen plastik borular, son yıllarda geniş tatbikat sahası bulmuştur. Belirli bir işletme basıncına çalışabilen bir plastik borunun ekonomik olarak imal edilebileceği en büyük çap vardır. PVC için maksimum işletme basıncı yüksekliği 160 m kabul edilebilir. Bu basınç için en büyük çap 300 ila 400 mm arasında değişir. PE borular için ise maksimum işletme basıncı yüksekliği 100 m dir. Plastik borular korozyona karşı dayanıklıdır. Bununla beraber sıfir derecenin altındaki sıcaklıklarda PVC malzemesi gevrek bir hal alır. Bu sebeple 5°C nin altındaki sıcaklıklarda PVC borular döşenmemelidir. PE için ise durum böyle değildir.
Cam takviyeli polyester borular(CTP) Son yıllarda üretimine geçilen cam takviyeli plastik borular da esnek bor grubuna dâhildir. Üretim sürekli elyaf sarma veya savurma döküm teknolojisi üretilmektedir. CTP borular dıştan içe doğru dış koruyucu tabaka, ara tabaka ve dış takviye tabakaları ve nihayet bir çeşit reçine ile yapılan iç kaplama tabakasından meydana gelir. Dış tabaka boruyu dış etkilerden ve güneş ışınlarından korumaya yarar. Cam elyaf takviyesi borunun özellikle iç basınca dayanımını sağlar. Ara tabaka eksenel yüklerin karşılanmasına yarar.
