Hakediş nasıl hazırlanır?
Hakediş işin başlangıcından sonuna kadar tüm maliyeti ve yapılan işleri kapsar. Hep kümülatif üzerinden gider. Hakedişi hazırlamanın ilk adımı ataşman defterlerinin düzenlenmesidir. Bu defterde hakedişteki malzeme miktarlarını nasıl tespit ettiğimizi görebiliriz. Ataşman defteri her imalat için tek tek düzenlenir. Ayrı ayrı toplanan kalemler ataşman defterine birimlerine göre kaydedilir. Örnek olarak aşınma tabakasındaki bitüm miktarı verilebilir, bu bilginin yeri ataşman defteridir.
Ataşman defterleri kontrol şefi ve yüklenici firma tarafından onaylanıp imzalandıktan sonra, yeşil deftere geçilir. Yeşil defterde işin miktarı yani ne kadar yapıldığı yazarken, fiyat hakkında bilgi yoktur. Bu bilgiler düzenli olarak kaydedilirken aynı zamanda da ara hakedişler hesaplanır. Bu ara hakedişler sayesinde proje tamamlanıp, son hakediş teslim edilmeden para tahsili yapılabilir. Tabi bu durum iş ilişkileri ve ilerleyiş planları hakkında alınacak kararlara bağlıdır. (yeşil defter —> ödeme sayfası —> ödeme cetveli)
Geçici Hakediş: 1. ara hakediş, 2. ara hakkediş olarak işin geçici kabulünden sonra yapılır. İki hakediş işi arasında geçen zamana hakediş aralığı denir.
Kesin Hakediş: İşlemden sonra işveren tarafından yükleniciye ödeme yapılır. Ödeme sırasında düzenlenen belgelere hakediş raporu ismi verilir.
Diğer bir önemli aşama ise iş alım süreçlerinin yönetilmesidir. Bu aşamalar içerisinde ihale bölümü çok önemdir. İhale; işin açık ve rekabetçi bir ortamda eksiltme veya artırma yöntemleriyle en uygun teklifte bulunana verilmesidir. Günümüzde ihaleler 4734 sayılı kanun ile yürütülmektedir. Bir iş ihale edilmeden önce, o iş için nelerin istendiği yayınlanıyor. Örnek olay olarak ihale süreçleri şu şekilde sıralanabilir; İşin genel maliyet tablosunu oluşturur. Yayınlanan fiyatlardan yola çıkarak, fiyat hazırlanır. Buna keşif denir. Aynı zamanda piyasadada bir fiyat soruşturması yapılır. Son olarak Yönetim Kurulu toplanır ve çıkartılan maliyet üzerinden uygun teklif belirler.
İhaleye geçilir. İhale kazanılıp işe başlandıktan sonra, öngörülmeyen bir durumun ortaya çıkması durumunda, yeni fiyat tutanağı düzenlenir ve bu tutanağa “olur” yazısı çıkmadan işe devam edilmez. “olur”, izin alma yazısıdır.
Hakediş hesaplarını ihale çeşitlerine göre gruplandırmak mümkün;
- Birim Fiyat Usulü İhalelerde
- Sabit Birim Fiyatlı İhalelerde
- Değişken Birim Fiyatlı İhalelerde
- Anahtar Teslim Usulü İhalelerde
- Maliyet+Kar usulü ihalelerde
Hakediş hesaplarının asıl mantığında paranın tamamının bir anda ödenmesinden dolayı ortaya çıkacak olumsuzlukların önüne geçmektir. Ödemeler belirli zaman aralıklarında ve o aralıkta yapılacak işlere istinaden gerçekleşir. Her sektörde ortalama 1 ay süre içerisinde gerçekleşecek işlerin hesaplanması o alanda tecrübe gerektirir. Hakediş işlemleri şirketin o iş için gidişatını belirleyen maddi durumlar olduğu için sıfır hata ile yapılması gerekir. Hesapların yapılması için günümüzde bir çok bilgisayar programı bulunmaktadır. Bilgisayar programlarından faydalanarak hatasız işler yapabilirsiniz.
İhzarat: Şantiyede kullanılmak üzere depolanan (stoklama işlemi) malzemelerdir.
Rayiç: İlgili bakanlıkça her yıl belirtilen süreç için geçerli, ihalede uyulması gereken fiyat listesidir.
Poz: Kısaca iş kalemi olarak açıklanan bu terim işi tanımlayan bir kod numarası olarak görülebilir. Bu numara ile yapacağınız işi poz kitabından bulup birim fiyatına bakabilirsiniz.
