Bulonlar ve Çelik Yapılarda Kullanım Alanları
Bulonlar başlıklı, silindirik gövdeli, diş açılmış kısmı bulunan birleşim aracı (cıvata) olarak tanımlanmıştır. Bulonlar, Normal bulonlar (HR bulonları), Yüksek mukavemetli bulonlar (HV bulonları) ve Karbon çeliği ve alaşımlı çelikten imal edilmiş bulonlar olarak sınıflandırılırlar.
Normal Bulon
Bu tür bulonların basit sıkma yönteminin uygulandığı ezilme etkili birleşimlerde kullanılacağı ve montajları sırasında öngerme kuvveti uygulanmayacağı belirtilmiştir. Bulonların kullanım alanları; Geçici birleşimlerde ve yapılarda. Şantiye birleşimleri ve eklerinde. Dinamik karakterli yüklerin aktarılmasında (Öngermeli Bulonlar).
Farklı iki malzeme (alüminyum ve çelik) birbirbine bağlanırken kullanılır. Birleşim noktalarındaki boyut farklarını gidermek için. Eksen üzerinde büyük çekme kuvveti oluşan perçinlerde. Pim olarak mafsal noktalarında tercih edilir. Kolon ayakları taban levhalarının temele ankrajı için daha büyük bulon deliklerinin kullanılmasına izin verilmemektedir.
İlgili yönetmelikte standart dairesel delik çapları veya kuvvet doğrultusunda dik kısa oval delik çapları bu esaslar kapsamındaki koşullar altında kullanılacağı belirtilmiştir. Standart dairesel delik çapının kullanıldığı sürtünme etkili birleşimlerde, 6 mm kalınlığında parmak şeklinde besleme levhalarının, bulonların karakteristik dayanımını azaltmadan kullanılmasına izin verileceği belirtilmiştir. Kısa oval deliklerin ezilme etkili ve sürtünme etkili birleşimlerin herhangi bir parçasında veya tümünde kullanılmasına izin verilebileceği belirtilmiştir.
Sürtünme etkili birleşimlerde oval doğrultu yük doğrultusundan bağımsız olarak konumlandırılabileceği belirtilmiştir. Ancak ezilme etkili birleşimlerde, oval doğrultu yük doğrultusuna dik olarak oluşturulacağı belirtilmiştir. Yüksek dayanımlı bulonların kullanılması halinde, en dış parça içinde yer alan kısa oval deliklerin üzerinde sertleştirilmiş pullar teşkil edileceği belirtilmiştir.
Yüksek Mukavemetli Bulonlar
Bulonlar en çok kullanılan çözülebilen bağlama elemanları olarak tanımlanmıştır. Üretim malzemesi olarak yüksek mukavemet değerine sahip çelik malzeme kullanılan bulonlara HV bulonları ismi (Yüksek mukavemetli çelik) verilir. Yüksek dayanımlı bulonlar basit sıkma yönteminin uygulandığı ezilme etkili birleşimlerde kullanılabileceği belirtilmiştir. Yönetmelikte, belirtilen durumlarda, önçekme verilen yüksek dayanımlı bulonların kullanılmasının sağlanacağı belirtilmiştir. Sadece çekme kuvveti veya çekme ile kesme kuvvetlerinin ortak etkisi altındaki birleşimler. Titreşimle gevşeme ihtimali olan tasarımlarda.
Ankraj bulonlarının esas amacı çekme kuvvetlerini temele aktarmaktır. Bu kuvvetler çekme kuvveti veya eğilme momentinin bir bileşeni olarak kolonun bir tarafında oluşan çekme kuvvetleridir. En çok kullanılan bulon tipleri ekonomik olmalarından dolayı yerinde döküm başlıklı ve kancalı ankraj bulonlarıdır. Çok pahalı olması sebebiyle beton temele gömülmüş kirişlere sabitleme, sadece büyük eğilme momenti ile yüklenen kolon tabanları için tasarlanabilir.
