Bims isimli magmatik kayanın inşaat sektörüne katkısı

Bims magmatik bir kayadır. Volkanik cam köpükten elde edilir. Bims volkanik patlamalar sonucunda oluşur ve son derece gözeneklidir. Hafif betonda, peyzaj agregası olarak ve çeşitli endüstriyel ve tüketici ürünlerde bir aşındırıcı olarak kullanılır. Birçok örnekte yoğuşma derecesi yüksektir, suya dalabilir ve yavaşça su geçirinceye kadar yüzebilirler.

TSE tarafından yapılan tanımı, birbirine bağlantısız boşluklu, silikat esaslı, sünger görünümlü, birim hacim ağırlığı 1 gr/cm³’ten büyük, camsı doku gösteren ve sertliği mohs skalasına göre 6 olan volkanik bir maddedir. Gözenekler arası bağlantısız boşluklu olduğu için, permeabilitesi düşük, ısı ve ses yalıtımı oldukça yüksektir.

Asidik ve bazik volkanik faaliyetler sonucu iki tür bims oluşumu vardır. Bunlar asidik ve bazik bimstir. Bazik bimsin diğer bir adı da scoriadır. Asidik bims; beyaz, kirli beyaz renktedir ve bazik bimse göre daha yaygındır. Bazik bims ise kahverengi ve siyahımsı renktedir. Asidik bimsin yoğunluğu 0.5-1 gr/cm³ iken, bazik bimsin yoğunluğu 1-2 gr/cm³ ’dür.
Bims, suya temas eden lavla oluşur. Bu olay genellikle su yakınında ve suya yakın yanardağlarda görülür.

Sıcak magma su ile temasa girdiğinde, hızlı soğutma ve hızlı basınç düşürme lav kaynama noktasını düşürerek kabarcıklar oluşturur. Kayacın erime noktasının altındaki kaya soğuğu, kayaç suyla temasa girdikten sonra hemen bir katıya dönüştüğünde kabarcıkların içeride sıkıştığını gösterir. Pomza volkanik olduğu için bazen cam gibi olur ve kabarcıklar yarı saydam kaya kabarcıkları duvarları arasında sıkışır. Hızlı soğumadan önce lavdan gelen volkanik gazların miktarına bağlı olarak pomza ve skoria oluşabilir.

Bimsin fiziksel özellikleri oluşumuna bağlıdır. Kayalar, ölçekte kayaları 1 ila 10 arasında Mohs Sertlik Ölçeği’nde derecelendirilmektedir. Sertlik derecesi 1-3 olanlar yumuşak kaya, 3-6 olanlar orta sertlikteki kayalar, 6-10 olanlar ise sert kayalardır. Bimsin sertliği 6, basınç dayanımı 51,2 N/mm² ’dir. Pomza çizgisi beyaz, yeşilimsi beyaz veya gri, kırığı düzlemlidir. Bimsin özgül ağırlığı 2,86’dır. Bims doğada opaktır ve tokluğu 3’tür.

Bimsin termal özellikleri jeolojide önemli rol oynamaktadır. Özgül ısı kapasitesi, kayanın ısıya, suya, basınca vs. direnç vermesi bimsin termal özelliklerinden bazılarıdır. Özgül ısı kapasitesi, kaya birim kütlesi başına ısı kapasitesi olarak tanımlanır. Özgül ısı kapasitesi veya özgül ısı bimsin önemli özelliklerinden biridir.

Türkiye 18 milyar m³ bims rezervinin yaklaşık %40’ına sahiptir. Ülkemizde pomza rezervleri ağırlıklı olarak iç anadolu bölgesi olmakla beraber Isparta, Van, Bitlis, Kayseri, Nevşehir, Ankara, Kars ve Ağrı’da bulunmaktadır.

Bims inşaat sektörü kullanım alanları

İnşaat sektöründe hafif beton yapımında agrega olarak kullanılmaktadır. Bims, kum ve çakıla göre çok daha hafif bir malzemedir. Hafif oluşu taşınmasındaki kolaylıklardan ötürü zaman ve işçilikten tasarruf sağlar. Ayrıca temele inen yük azalacağından ötürü demirden de tasarruf sağlar. Gözenekli olması da ısı ve ses yalıtımı sağlar. Bims katkılı betonlar normal betonlara göre daha elastiktir. Bu da depreme karşı dayanıklılığını arttırmaktadır. Ayrıca donmaya karşı da dayanıklıdır.

Bims alternatifi olarak kullanılan Tuğla hakkında bilgiler için tıklayınız.