Betonarme yapılar ömrü ve karşılaştığı etkiler
Betonarme yapılar yapıldığı günden itibaren farklı sebeplerle onarım ve tadilata ihtiyaç duyulacak duruma gelebilir. Betonun içerisinde yer alan donatı vazifesindeki çeliğin korozyonu sonucunda betonda deformasyon meydana gelebileceği ifade edilmektedir. İklim olarak düşük sıcaklıklara sahip olan yerlerde donma-çözülme etkisinin de buna benzer sorunlara neden olabileceği söylenebilir. İfade edilen sebepler haricindeki diğer durabilite problemleri, betonda tamiri zor sıkıntılar ortaya çıkarmaktadır.
Tasarım aşamasındaki betonarme binaların, dayanımından çok durabilite şartlarına uygunluğunun üzerinde durulması gerekmektedir. Çelik korozyonu sonucunda meydana gelen çatlak ve kırıkların, yapıların durabilitesini negatif yönde etkilediği ve performans kaybına sebep olduğu belirtilmektedir. Betonarme yapıları oluşturmak için bir araya gelen beton ve donatı demirinin, gerek fiziksel gerekse kimyasal özelliklerinden dolayı ya da kullanım aşamasında çevresel faktörlere maruz kaldıklarından dolayı zaman içerisinde fonksiyonel olarak ömrünün azaldığı belirtilmektedir.
Betonarme yapılar ömrü 100 yıl olarak tahmin edilmekte ancak bu süre şartlara göre değişmektedir.
Betonarme yapıların kullanım evresi anlamına gelen hizmet ömrü kavramının, beklenenden önce sona ermemesi için, beton ve donatı demirinin sağlam olması gerekmektedir. Betonun beklenen hizmet ömründe kalabilmesi için; uygun oranlarda karıştırma, doğru ve kullanımı kolay hammadde kullanımı, şartlara uygun yerleştirme, taşıma, sıkıştırma, döküm gibi bazı şartların sağlanması, büyük önem taşımaktadır.
Donatı olarak kullanılan demirin betonarme yapıların hizmet ömrünü kısaltmaması için ise çevresel değişimlere karşı muhafazası, geçirimi olmayan beton yapısı, ideal paspayı, donatının ihtiyaç miktarında ve istenen yerde kullanılması gibi şartların sağlanması gerekmektedir.
Betonarme yapılar hakkında hizmet ömrünü belirleyen en büyük unsurun beton olduğu söylenebilir. Betonun döküm ve imalat aşamasında standartlara uygun işlemler yapılırsa, donatıda meydana gelecek korozyon büyük ölçüde engellenmektedir. Beton ne kadar dayanıklı olursa, betonun oluşturduğu betonarme yapının hizmet ömrü de o ölçüde uzun olmaktadır. Dayanıklı betonlar sayesinde betonarme yapıların ömrü uzamakta ve nihayette doğal kaynakların israf edilmesi önlenmektedir.
Yapı tasarımında, yapının ömrünün dış etkenlere bağlı olarak değişebileceği göz önünde tutularak ilerisi için çok iyi hesaplamaların yapılması gerekmektedir. Etkili olan dış etkenlerin tekrarlı ve şiddetini arttırabileceği de düşünülürse, uzman görüşlerden mutlaka destek alınması gerekliliği ortaya çıkmaktadır.
Doğa olaylarının şiddeti dikkate alınarak gerekli olan çimento türünün tercih edilmesi ve yapısal dizaynda ihtiyaç duyulmasa da gerekli zamanlarda betonun kalitesinin üst seviyelere çıkarılması gerekmektedir. Üzerinde çalışılan bir yapının bazı bölümlerinin oluşabilecek herhangi çevresel bir etkiye uğramaya bileceği söylenebilir. Ortaya çıkarılan yapıdaki betonarme elemanlarından dış kısımlarına bakanlarda yapı için oldukça tehlikeli olan karbonatlaşma olayının her zaman bulunduğu da ifade edilmektedir.
