Beton yolların özellikleri ve ülkemizden örnekler
Beton yolların çevreci olduğu hem Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB) hem de Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği (TÇMB) tarafından bir çok yayında belirtilmiştir. TÇMB, European Concrete Pavement Association (EUPAVE) kaynaklı bir çevirisinde bir beton yolun CO2 emisyonu azaltılmasını sağladığı ve çevreye zararlı olmadığını söylerken, aynı zamanda THBB ise yapım ve uygulama aşamalarında beton yolların daha az çevre kirliliğine neden olduğunu belirtmiştir.
Çevreci veya çevre dostu tabiri içinde bir çok etmen bulundurabilir. Bunlardan biri de bu yol kaplamalarının servis ömürleri boyunca neden oldukları sera gazı ve toz emisyonlarıdır. 1950 yılında kurulmuş KGM sorumluluğundaki otoyolların tamamı Bitümlü Sıcak Karışım kaplamalıdır. Bu sebeple ülkemizde asfalt yol yapımına dair belirgin bir tecrübe mevcuttur. Ayrıca ucuz bitüm de sağlanabilmiştir. Bunun da etkisi ile tüm karayolları düşünüldüğünde; günümüzde beton kaplamalı yolların oranı sadece %6’dır.
Türkiye’deki beton yollar
1- İncirlik Üssü içerisindeki pist ve yollar.
2- Afyonkarahisar – Emirdağ arasındaki 2 kilometrelik deneme alanı
3- Hasdal Kavşağı – Kemerburgaz Ayrımı – Yassıören Devlet Yolu’nu 39+900 ve 43+504 km’leri arasında kalan, Kemerburgaz ayrımına doğru sağ tek taşıt yönü
4- Çimsa, Eskişehir’deki fabrikasının önünden geçen, Eskişehir – Bursa karayolunun yaklaşık 2 km’lik kısmı
5- Ordu – Ulubey devlet yolunun 5+000 – 6+000 km’leri arasında çift yönlü olarak beton yol deneme kesimi
6- Kocaeli – Karamürsel şehir geçişi arasındaki 2,50 km uzunluğundaki bölünmüş yol (gidiş – geliş toplam 5 km)
Beton yolların avatanjları
Bakım ve onarım işlemleri asfalt kaplamalara çok daha seyrektir. Yüksek taşıma gücü sayesinde aynı trafik yükünde asfalt kaplamalara göre daha az kaplama kalınlığı gerektirir. Yüksek mikrodokusu sayesinde daha kısa fren mesafesi sağlar ve yüksek kayma direnimi sayesinde daha düşük su kızağı etkisine sahiptir. Özellikle ülkemizde yük taşımacılığının %90 oranında karayolu ile yapılması nedeniyle asfalt kaplamalı yollarda sıkça görülen kalıcı deformasyonlar (tekerlek izi, ondülasyon, yığışma vb.) beton yollarda gözlenmez.
Uygun sıcaklık aralığında (+5°C – 32 °C) ve geliştirilen katkılar sayesinde her mevsimde uygulanabilir. Ancak soğuk iklimde erken dayanımı yüksek beton üretilmesi durumunda başlangıç dayanımı yüksek olsa da nihai dayanımı daha düşük olması söz konusudur. Açık renkli olması dolayısıyla insan, hayvan ve taşıtların gece görünebilirliğini artırır. Diğer kaplama türlerine göre daha uzun ömürlüdür. Düşük yuvarlanma direnimi sayesinde yakıttan ve lastik ömründen tasarruf sağlar. Yüksek kaymaya direnimi sayesinde daha kısa fren mesafesi ve daha dik eğimlere uygulanma olanağı sağlar.
Beton yolların dezavantajları
Açık renkli olduklarından özellikle güneşli havalarda göz kamaşmasına sebep olabilir, bunun yaşanmaması için betona boya karıştırılabilirse de maliyeti etkilediğinden kullanımı çok yaygın değildir. Derzli donatılı ve derzli donatısız uygulamalarda derzler ve drenaj amaçlı açılan ince kanallar sebebiyle tekerlek gürültüsü yapabilir, sarsıntıya sebep olabilir.
Sürekli donatılı uygulamalarda bu problemler görülmemektedir. Kayma demiri yerleştirilirken, dokulu yüzey oluşturulurken ve derz kesimi yapılırken ince işçilik ve zamana ihtiyaç duyulması. Trafik altında çalışmaya uygun değillerdir, bakım – onarım sırasında servis yolu gerektirebilir. Bakım – onarım çalışmaları uzun süreli ve maliyetlidir. Altyapı çalışmaları için kaplamanın kırılması gereklidir. Yolun trafiğe açılması için beton kaplamanın belirli bir dayanıma ulaşması beklenmelidir.
