Agrega Dane Boyu Dağılımı Granülometri
Agrega dane boyu dışında şekilleri itibariyle genel olarak yuvarlak, yassı, uzun ve keskin köşelidirler ve bu şekillerine göre sınıflandırılır. Keskin köşeli agrega grubuna kırma agrega da dahildir. Agregaların dane şekli en büyük boyutun en küçük boyuta oranı ile ifade edilir. En büyük boyutunun en küçük boyutuna oranı 3’ten büyük olan agrega daneleri şekilce kusurlu daneler olarak adlandırılır. Uzun daneler; en büyük boyutunun küçük boyutuna oranı 2,80’den büyük olan danelerdir. Yassı daneler ise; kalınlığın en büyük boyutuna oranı 0,35’den küçük olan danelerdir. Agreganın dane şekli, betonun işlenebilme özelliğini ve kompasitesi üzerinde etkendir. Eni, boyunun üçte biri veya fazla olan ince uzun agregalar kolay kırılır bu durum beton dayanımını düşürür. Bu nedenle 8 mm’nin üzerindeki beton agregasında yassı agrega miktarı ağırlıkça %50’yi geçmemelidir.
Agrega daneleri küre veya küreye yakın olmalıdır. Agrega yığını bu durumda daha iyi yerleşir, daneler arasındaki boşluk en aza iner. Verilen kıvam için daha az suya ihtiyaç duyulur. Küreden büyük oranda farklı geometriye sahip daneler kütle içinde birbirine kenetlenir, işlenilebilirlik azalır. Agreganın şeklinde kayacın yapısı ve nasıl kırıldığı da etkilidir.
Agregaların en büyük dane büyüklüğü, agreganın %90-100 oranında geçtiği en küçük elek boyutu ile tespit edilir. Beton üretiminde en büyük dane büyüklüğü yüksek olan agreganın seçilmesi faydalıdır. Böylece beton için gerekli çimento ve yoğurma suyu miktarları azaltılır ve bu durumda betonun kalitesi artar. Ekonomik, yüksek dayanımlı ve dayanıklı beton oluşturulması, en büyük dane büyüklüğü yüksek ve uygun granülometriye sahip agreganın kullanılmasıyla mümkün olur.
Agregaların en büyük dane büyüklüğü, betonun kullanılacağı yapı elemanının cinsi ve en dar kesitinin boyutu ile sınırlandırılmıştır. Agreganın en büyük dane büyüklüğünün seçiminde en önemli ilke; agreganın en büyük dane büyüklüğü yapı elemanının en dar kesitinin kalıp genişliğinin 1/5’inden, döşeme derinliğin 1/3’ünden, donatılı betonun en küçük donatı aralığının 3/4’ünden küçük olmasıdır.
Agregayı oluşturan daneler farklı boyutlardadır ve granülometri bileşimleri, agregada boyutları makul sınırlar içinde kalan danelerin hangi oranda olduğunu açıklar. Beton üretimindeki ilk önemli aşama agrega yığınındaki danelerin boyutlarına uygun dağılımda olmasıdır. Dağılım incelenmesine elek analizi veya granülometri denir.
İstenilen kalitedeki betonu oluşturmak için betonun içindeki her sınıf malzeme, kendinden biraz daha iri malzemede bulunan boşlukları dolduracak ölçüde olmalıdır. Yani çimento ince agreganın, ince agrega ise iri agreganın bulundurduğu boşlukları doldurmalıdır. Elek analizi bu nedenle önemlidir. Elek analizi ile incelik modülü ve iri agreganın maksimum dane boyutu da bulunur. İri agreganın maksimum büyüklüğü, inşaat elemanları veya betonarme demirlerinin ve betonun dozajına uygun seçilir. Agrega irileştikçe çimento hamuru ve dolgu malzemesi miktarı azalır, istenen kalitede beton için daha az su ve çimentoya ihtiyaç duyulur.
Agrega dane boyu dağılımı deneyi TS EN 933-1 (2012) deney standardı esas alınarak yapılmaktadır. Agrega farklı boyuttaki danelerden oluşur ve bu danelerin oranı, agreganın kullanım amacı ve alanına göre büyük önem taşımaktadır. Beton üretiminde kullanılacak olan agregaların dane boyutları, daneler arasındaki boşlukları doldurabilecek boyutlarda olmalıdır. Diğer bir ifade ile, agregayı oluşturan danelerin boyları dar bir aralıkta değil tüm dane boyutlarını kapsayacak şekilde dağılım göstermesi gerekmektedir. İdeal, ekonomik, işlenebilirliği yüksek, segregasyona uğramamış, boşluksuz ve standartlara uygun bir beton üretimi ancak uygun agrega granülometrisi ile mümkündür. Bu nedenle, kullanılacak agreganın granülometrisini mutlaka belirlenmesi gereklidir. Agrega granülometrisi TS EN 933-1 (2012) standardına uygun olarak yapılan elek analizi ile belirlenebilmektedir.
Agrega özgül ağırlık: https://volkanatabey.com.tr/agrega-ozgul-agirlik-ve-su-emme-deneyi
