Yüksekte çalışma, İnşaat sektörü iş kazalarında yönetmelik ve istatistik
Yüksekte çalışma İsg Yönergesi, 2014’e göre; Teknik ve tıbbi çalışmalarda bel seviyesini geçen yerler genellikle yüksek olarak kabul edilmiştir. Ortalama bir insanın boyundan uzun yerler yüksek yerler, böyle yerlerde yapılacak faaliyetler de yüksekte çalışma olarak kabul edilebilir. Ülkeler arasında farklılık gösterse de 120 cm ve üzeri yükseklikteki yerlerde çalışanlar korunmalıdır.
OSHA standartlarına göre 1,8 metre üzerindeki yüksekliklerde yapılan çalışmalarda çalışanların korunması için geçerli ve güvenilir bir yüksekten düşmeyi önleyici sistem bulunması gerekmektedir.
Yapılan istatistiklerde inşaat sektöründe en sık görülen ölümcül iş kazası tipi yüksekten insan ve malzeme düşmesidir. Sonuç olarak yüksek yapılarda yüksekten doğan riskler denildiğinde de dikkat edilmesi gereken yüksekten düşmeye bağlı iş kazaları ve bu kazaları meydana getiren risk etmenleridir. Kısaca yüksek yapılarda çalışanlar nerelerden düşüyor, çalışanların düşmesine sebep olan etmenler nelerdir onları değerlendirilmesi gerekir.
Yüksek yapılardaki en büyük risk faktörünün yer çekimi etkisiyle oluşan yüksekten düşmeler olduğu bunun dışında yüksekte çalışmanın yerde çalışmaktan çok daha farklı bir risk grubu oluşturduğu söylenemez. İnşaat sektörü ülkemizde en çok ölümlü iş kazası meydana gelen sektörlerden biridir. Ölümlü iş kazalarının sebepleri incelendiğinde ilk sırayı yüksekten düşme kaynaklı iş kazalarının aldığı görülür. Bu sebeple ölümlü iş kazalarını azaltmanın en kolay yolunun yüksekten düşmeyi önlemenin olduğu görülür.
Şantiyelerde iş sağlığı ve güvenliği planlamalarında yüksekten düşmeyi önleyecek tedbirlerin üzerinde durulması oluşabilecek kazaları en aza indirmede bilhassa faydalı olacaktır. Bu noktada çalışanlar sürekli ve kapsamlı eğitimlerle bilgilendirilmeli ve ihtiyaç duyulan her türlü isg ekipmanları standartlara uygun olarak acilen temin edilmelidir.
İnşaat sektöründe yüksekte yapılan çalışmalarda iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili mevzuat 20.06.2012 tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile ve Kanunun 30. Maddesi uyarınca yayımlanan yönetmeliklerle düzenlenmiştir. Bu maddede yüksekte çalışma yapılırken alınması gereken önlemler, yüksekte çalışma yapılırken ortaya çıkabilecek tehlikeler, işverenlerin ve çalışanların sorumlulukları özetlenmektedir. İlgili standartlara atıflar yapılmaktadır. Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği kapsamında yüksekte çalışmanın tanımı, yüksekte yapılacak çalışmalarda uyulacak kurallar, ilgili standartlara atıflarla alınacak önlemlerin detayları ile iskele sistemleriyle ilgili genel hükümler yer almaktadır.
25.04.2013 tarih ve 28628 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği de inşaat sektöründe yüksekte çalışmayla ilgili hükümlerin yer aldığı güncel mevzuatımızdaki bir diğer yönetmeliktir. Bu yönetmelikte yüksekte yapılacak çalışmalarda kullanılacak kişisel ve genel koruyucu donanımlar, merdiven kullanımı, döşeme boşluklarında ve kenarlarında alınacak önlemler ve kullanılacak koruyucu malzemeler de irdelenmektedir.
Koruma sağlayan iş ekipmanlarının güvenliğinin kurulum ve kullanıma bağlı olduğu unutulmamalı, yeterli bakım ve kontrolü yapılmayan ekipmanların koruyucu olmadığı da gözden uzak tutulmamalıdır. Dünyada yüksek yapılar ve yüksekte çalışmayla ilgili iş sağlığı ve güvenliği hakkındaki bilimsel çalışmalar çok uzak geçmişe dayansa da ülkemizde yeni yeni tanınmaya başlanmıştır. İlgili isg kanunundan önce ülkemizde yüksek yapılarla ilgili yapılmış kapsamlı bir isg araştırması bulunmamaktaydı. Fakat kanun sonrası başlanan detay çalışmalar aslında yapı sektöründe isg ile ilgili asıl konunun yüksekte çalışmayla ilgili olduğu ve yaşanan iş kazalarının çoğunluğunun yüksekten düşme sonucu yaşandığını dolayısıyla bu alanda ivedilikle kapatılması gereken büyük bir boşluk bulunduğunu ortaya çıkarmıştır.
