Yavuz Sultan Selim Köprüsü (YSS – İstanbul 3. Köprü)
Yavuz Sultan Selim Köprüsü, (YSS) 1408 metre açıklığında, 59 metre genişliğinde, üzerinde raylı sistemin olduğu, Avrupa yakasında Sarıyer ilçesine bağlı Garipçe köyü ile Anadolu yakasında Beykoz ilçesine bağlı Poyrazköy arasında inşa edilmiştir. T Engineering firmasının tasarladığı YSS Köprüsü, Yeni İstanbul Havalimanı (3. Havalimanı) ile Sabiha Gökçen Havalimanı’nı Kuzey Marmara Otoyolu ile birbirine bağlamaktadır. 10 yıl 2 ay boyunca özel sektörün işleteceği köprü sözleşmesi, hazine tarafından günlük 135.000 “otomobil eşdeğer” araç geçişi ile elde edilecek gelir garantisi ile yapılmıştır. Yavuz Sultan Selim Köprüsü tanıtımı asma köprüler arasında genişliği açısından rekor genişlikte (59 metre) ve kule yüksekliğinin 332 metre olması gibi teknik özellikleri ön plana çıkartılarak yapılmıştır. Ayrıca, üzerinde raylı sistem bulunan en uzun asma köprü olarak kamuoyuna tanıtılmıştır.
Boğaza 3. Köprü inşa etme tartışmaları, FSM Köprüsü inşa edilmesinden hemen sonra başlamış; genel seçim ve yerel yönetim seçim dönemlerinde tekrarlar halinde gündeme gelmiştir. Planlanan köprünün inşa edileceği yer konusunda iki köprünün arası, Boğaziçi Köprüsü’nün güneyi ve FSM Köprüsü’nün kuzeyi olarak, farklı yerler olmak üzere çeşitli alternatifler tartışılmıştır.
Kentin biçimlendirmesi, 2000’li yıllardan sonra daha çok kentsel dönüşüm ile devam etmiş ve 2013 yılında Yavuz Sultan Selim Köprüsü inşa edilmeye başlanmıştır. YSS Köprüsü, dünya kenti yaratma çabasının devamı olmakla birlikte, daha çok 3. havalimanı projesi ile şekillenmiştir. Kentin en kuzeyine inşa edilen YSS Köprüsü, fiziksel açıdan İstanbul’un değişimine yol açabilecek en güçlü uygulama olarak görülmüştür. YSS Köprüsü’nün üretim süreci Avrupa ve Asya arasındaki ticaretin hızlandırılması ve yabancı sermayenin yatırım alanı olarak Türkiye’yi tercih etmesinin arzusunu taşımaktadır.
YSS Köprüsü’nün temelleri FSM Köprüsü’nün temellerinin atıldığı tarihin yıl dönümünde, yani İstanbul’un fethedilişi olan 29 Mayıs’ta, atılmıştır. Temel atma töreninde, köprünün ismi dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından:“3. Köprü, mukaddes emanetleri bize devreden Yavuz Sultan Selim’in adını taşıyacak.” İfadesiyle açıklanmıştır.
Köprünün inşa edilme gerekçelerinin fonksiyonel özellikleri basında genel olarak; trafik yoğunluğundan dolayı ortaya çıkan ekonomik kayıpların önlenmesi, diğer iki köprü üzerinde ki trafik yoğunluğunu azaltma hedefi, estetik ve teknik özellikleri ile dünyanın sayılı köprüleri arasına girmek şeklinde sıralanmıştır.
3. Köprü Açılış Tarihi
YSS Köprüsü, 26 Ağustos 2016 yılında Cuma günü düzenlenen tören ile açılmıştır. Köprünün bu tarihte açılma sebebi: “26 Ağustos 1071 Malazgirt zaferinin 945.yıldönümü ve 1922’de Büyük Taarruz’un başladığı tarih” olmasından kaynaklı olduğu düşünülüyor.
Köprünün yapımı IC İçtaş ve Astaldi JV, tasarımı ise “Fransız köprü üstadı Michel Virlogeux” ve İsviçreli T-Engineering firması tarafından üstlenilmiştir. YSS Köprüsü’nün resmi internet sayfasında, köprünün tasarımcısı olarak öne çıkan M.Virlogeux, köprü tasarımlarından aldığı ödüller ile tanıtılmıştır.
FSM Köprüsü’nün inşası ile beraber Boğaziçi Köprüsü üzerinden kamyon gibi yük araçlarının geçişi yasaklanmıştır. Aynı şekilde YSS Köprüsü’nün kullanımını artırmak amacıyla benzer yasaklar uygulanmıştır. Köprü açılışından sonra, ağır vasıtaların geçişine sadece YSS Köprüsü üzerinden izin verilmiştir. Köprünün inşa edilmeden önce olduğu gibi, inşasından sonraki dönemde de tartışmalar devam etmiştir. Kentin trafik yoğunluğuna etkisini ölçmek adına, 2015- 2017 yılları arası navigasyon teknolojisi kullanılarak bir rapor hazırlanmıştır. Bu rapor, trafik yoğunluğunun ciddi oranlarda değişmediğini göstermektedir. 2017 yılı diğer yıllara göre ortalama hız; akşam saatlerinde %2, gün ortasında %5, sabah saatlerinde ise %4 oranında yükselmiştir. Hız ortalamasının yükselmesinin sadece YSS Köprüsü sayesinde olmadığı, bu dönem içerisinde “asrın projesi” olarak adlandırılan Avrasya Tüneli ve yeni yapılan diğer alternatif yolların da etkili olduğu belirtilmektedir.
TMMOB Şehir Plancıları Odası Yavuz Sultan Selim Köprüsü Raporu
TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi, 3. köprü hakkında bir rapor hazırlamış ve 2010 yılında yayınlamıştır. Köprülerin kent mekânına ve nüfus yapılanmasına etkisine dikkat çeken raporda; “Ne kadar köprü yapılırsa yapılsın, köprüden geçen insanların değil araç sayısının artan değer olduğu” belirtilmiştir.
Raporda; Boğaziçi ve FSM köprülerinin, İstanbul’un ulaşım dinamikleri ile birlikte arazi kullanımını etkilediği, faaliyete geçtikten kısa süre sonrasında köprülerin kendi trafiklerini yarattığı ve dolayısıyla kısır döngünün oluştuğu vurgulanmıştır. “3. köprünün inşa edilmesinin kente bir yararının olmayacağı” belirtilen raporda; “kuzeydeki orman alanları, su havzaları, tarım alanları, önemli bitki alanları ve canlı çeşitliliği üzerinde telafisi mümkün olmayan tahribatlar yaratacağı”iddia edilmiştir. Rapor aynı zamanda; Transit trafiğin, mevcut köprüleri %2-3 dolayında etkilediği ve bu oranın köprünün inşa edilmesini gerektirmeyecek bir önemde olduğu şeklinde yer almıştır. Raporda; “3. Köprü projesinin toplumun ulaşım ihtiyacını karşılamayı değil, sermayenin birikim olanaklarını genişletmeyi amaçladığı” belirtilmektedir.
