Kür uygulaması ile beton bakımı

Beton üretiminin en önemli aşamalarından birisi de betonun kür edilmesi sürecidir. Kür; betonun mukavemet kazanması için çimento hidratasyonunu ilerletmek amacıyla kullanılan yönteme ve yapılan uygulamalara verilen isimdir.

Hazır beton tesislerinde veya şantiyede beton bakımı önemi

Betonun basınç dayanımını erken belirleme bir hazır beton tesisinin dayanımı ve ekonomisi açısından önem arz etmektedir. Dayanımı erken belirlemenin bir yolu, dayanım gelişimini hızlandırmaktır. Seri üretim gerektiren hazır beton tesislerinde beton dayanımının erkenden hedeflenen düzeye ulaşması projenin öngörülen zamanda gerçekleştirilebilmesi açısından oldukça önemlidir.

Dayanım düzeyinin erkenden tespiti, tesisin hem performansı ve ekonomisi bakımından hem de kalite kontrol ve kalite güvence yaklaşımında belirleyici rol oynaması bakımından da son derece önemdir. Dayanımı erkenden belirlemek için dayanım gelişimini hızlandırmayı amaçlayan çeşitli hızlandırma yöntemleri geliştirilmiş ve kullanılmıştır.

Uygulanan yöntemlerde başarı derecesini etkileyen faktörler arasında ısıl işlemini belirleyen parametrelerin alacağı değerler kadar betonun geleneksel bileşenlerine ek olarak katılan mineral katkı maddelerinin tipi ve miktarının da önemli payı bulunmaktadır. Bu maddelerin hem bileşimlerinin hem de betona ilave oranlarının farklı oranlarda konulması betonun performansı açısından olduğu kadar dayanım gelişimi üzerinde de etkili olmaktadır. Bu etkinlik, hızlandırılmış kür uygulandığında daha da belirgin olmaktadır.

Farklı boyutta iki numuneye uygulanan kür farklı oranlarda değişime neden olacaktır. Çünkü yüzey / hacim oranı, numune boyutunun azalması ile artışa geçer ve suyun izlediği yolun uzunluğu farklılaşır. Malzemenin mukavemeti, numune boyutuna bağlı olarak numunenin merkezinden yüzeyine doğru değişecektir ve hidratasyon deney yaşındaki numune yüzeyi boyunca özdeş bir etkiyle gerçekleşmeyebilir.

Numune yüzeyi ıslak tutularak, boyuttaki azalmadan dolayı mukavemetteki artışın en aza indirgenebileceği görülür. Numune boyutuna bağlı dayanım ölçümlerinde yine kür koşullarına bağlı olarak ölçülen dayanım değeri, özellikle küçük boyutlu numunelerde etkisini gösterir. Dayanım kuruma etkisinden çok numune boyutlarının büyümesi ile düşüş gösterir.

Yüzeye su püskürtme ile beton kür işlemi

Sürekli olarak beton yüzeyine su püskürtülmesi ile genellikle mükemmel sayılacak bir kür uygulanmış olur. Kür işlemi aralıklarla yapılıyorsa beton yüzeyinin kuru kalmamasına dikkat edilmelidir. Hortumla beton yüzeyine saçılan su beton yüzeyinde oluşacak çatlamaları yok denecek kadar azaltır. Bu uygulamanın tek sakıncası maliyetidir. Bu uygulamanın başarılı olabilmesi için yeterli miktarda suya ve deneyimli bir beton işçisine ihtiyaç vardır.

Betona örtü yardımıyla kür uygulanması

Beton yeterli bir sertlik kazandıktan yani kalıp sökümünden sonraki yarım saatlik süreçte polietilen örtüler ile beton yüzeyi kaplanarak kür uygulaması yapılabilir. Kür uygulaması için beton üzerindeki suyun buharlaşması beklenmeli, ancak beton kurumadan önce başlatılmalıdır. Baskı beton ya da desenli yol betonunda örtüler hafif bir iskelet üzerine yerleştirilmelidir. Bu sayede beton yüzeyi bozulmamış olur. Bu tarz bir kürde polietilen örtüler yerleştirilmeden önce betondaki suyun buharlaşmasını beklemeye gerek yoktur.

Kür uygulaması beton yerleştirilmesinden sonra hemen başlatılabilir. Düşey yüklerin uzun eksen doğrultusunda etkiyen elemanlarda kalıplar söküldükten en çok yarım saat içerisinde polietilen örtüler kullanılmalıdır. Döşemelerde ise beton yeteri sertliğe ulaşınca uygulama başlanmalıdır. Membran ile kür yapılmasında, uygulanan kimyasal kür malzemeleri işin cinsine göre farklılık gösterir.

Beton bakımı için önemli faktör beton sıcaklığı ve yeterli rutubet

Uygun beton sıcaklığı: Beton içerisinde bulunan su ve çimento arasındaki reaksiyonun hızı, betonun sıcaklığı ile orantılıdır. Hidratasyon ne ölçüde gerçekleşmiş ise, beton mukavemeti de o ölçüde kazanılmış olur. Beton sıcaklığı 5 °C nin altına düştüğünde mukavemet kazanımı yavaşlar ve 0 °C de ise çok düşük seviyeye iner.

Yeterli rutubet: Çimento ile su arasındaki reaksiyon ilk karışım anında başlar. Bu reaksiyon beton içerisindeki buhar basıncının %80’ nin altına düşmesi ile durur.

Şantiye ortamında havanın nemi, rüzgar, dökülecek elemanın boyutu gibi faktörler, sıcaklığın beton dayanıma olan etkisini değiştirebilir. Genel olarak, sıcak havada dökülen betonun dayanımının, soğuk havada dökülen beton dayanımından düşük olması beklenir.

Çimentonun hidratasyonu -10 °C sıcaklığa kadar devam etse de bu sıcaklık seviyesinde karışım suyu donar. TS EN 206-1 ‘e göre taze betonun sıcaklığı 5 °C’den daha düşük olmamalıdır. Özellikle ince elemanlarda ve katkılı çimentolarla hazırlanmış karışımlarda düşük sıcaklığın olumsuz etkisi daha belirgin olmaktadır. Beton, yaklaşık olarak 3.5 MPa seviyesinde bir dayanım kazanmadan, donmanın zararlı etkilerine karsı koyamaz. Hava sürüklenmiş betonlar ise, 25 MPa dayanım değerine ulaşmadan donma çözünme direncine sahip olamaz.

Kür rejimleri, şantiye koşullarına, eleman boyutlarına ve hava sıcaklığına göre değişkenlik göstermektedir. Sıcak havalarda beton yüzeyini ıslatmak, nemli çuval ile sarmak, su geçirmez malzemeler ile beton yüzeyini sarmak veya boya yapmak gibi önlemler alınır. Soğuk havada ise buhar kürü, radyoaktif ısınlarla kür, elektrik kürü gibi yöntemler kullanılır.

Eksik veya yanlış kürden ötürü buharlaşma sebebiyle beton karışım suyunda azalma olur. Bu sebeple oluşan dayanım kaybı, ince elemanlarda ve çimento miktarı yüksek karışımlarda, daha yüksek olurken, hafif agregalarla üretilen betonlarda daha düşük olur. Kür rejiminin hava sürüklenmiş betonun dayanımı üzerindeki etkisi, hava sürüklenmeyene göre daha azdır. Kür süresi, dökülen elemanın boyutu, beton sınıfı, kürleme sırasındaki ortam koşulları ve standartta belirtilen sınırlamalara göre tespit edilmektedir. Katkılı çimentolar veya mineral katkılı beton karışımlarının katılaşma süresi daha uzundur.