Kule vinç nedir? Hangi bölümlerden oluşur?

Kule vinç ismini kule gibi yükselen gövdesinden almıştır. Bu gövdeye mast denir. Mastın tepesinde yükün taşındığı kol (bom) bulunmaktadır. Yük kolundaki ağırlığı dengelemek ve mastın devrilmemesi için mast tepesinde karşı kol ve bu kol üzerinde denge taşları kullanılmaktadır. Bazı kule vinçler şantiye süresince sabit mast yüksekliğinde kalırlar, hidrolik tırmanma ekipmanı bulunan kule vinçlerde ise ihtiyaç duyulduğu taktirde, mastın orta kısımlarında bulunan ekleme bölümü (hidrolik tırmanma ekipmanları) mastı ayırıp yükseltir, bomdaki kanca, boşluğa ek mast parçasını kaldırıp yanaştırır. Mast parçası içe alınıp monte edilir ve cıvatalarla bağlanır. Kule vinçler, sabit beton temelli, beton taş plakalı, mobil üzerinde, paletli, raylı gibi çeşitli şekillerde zemine sabitlenir ve yükselir.

Kule vinç hangi bölümlerden oluşur? Kurulumu nasıl yapılır?

Tüm kule vinçler benzer bölümleri içerir. Kafes yapıdan oluşan mast, bom kolu ve karşı kol vincin ana yapılarıdır. Bunlardan başka, vinç ayakları, beton temel, kabin, halat sistemi, denge taşları, döner sistem, kumanda kabini/panosu, elektrik motoru, vb… mevcuttur. Bom, mastın üstüne yerleştirilirken, bomdaki yükü karşı kol tarafına yerleştirilen ağırlık (beton plakaları) dengeler. Bom üzerinde masttan uzaklaştıkça taşınabilecek yük miktarı azalmakta, masta yaklaştıkça ise artmaktadır. Mast gövdesi ağırlığın kaldırılacağı en uygun bölgedir. Ağır yükler, masta yakın yerlerde taşınır, eğer masttan uzak bir konumda ağır yük taşınacaksa ilave destek bir yapı oluşturulur ve vinç bomu bu yapıdan destek alır. Rüzgarın fazla olduğu durumlarda devrilme riskine karşı çalışan kule vinç durdurulmalıdır. Rüzgar frenleri açılmalıdır. Operatör kabini terk etmelidir.

Bom boyu, taşıyacağı maksimum yüke ve çalışacağı alana göre belirlenir. Yükün değişmesi durumunda bom boyu, bom parçaları ilave edilerek ya da çıkarılarak uzatılıp kısaltılabilir. Bom montajı yapılmadan önce karşı kol montajı yapılır ve denge taşları yerleştirilir. Bom kafes sistemlerden oluşur. Bu kafes sistemler profillerin birleştirilmesi ile oluşur. Profiller birleştirilerek üçgen kesitli bom kafesi oluşturulur.

Bom kolu üzerinde hareket eden ve yükün bağlandığı bir araba tertibatı bulunur. Arabanın gövdeye yaklaşması ile taşınabilecek yük artmaktadır. Bom uç kısmındaki aperatın (araba, halatlar, kanca…) ağırlıkları (yaklaşık; 650 kg) bomun tasarımını etkilemektedir. Bomda masttan uzaklaştıkça bom parçalarının kesit alanı, profillerin et kalınlıkları ve ağırlığı azalmaktadır.

Karşı kol (Denge bomu) Bomu dengede tutmak için kullanılır. Üzerinde denge taşları vardır. Yükün büyüklüğü, bomun uzunluğu, mastın yüksekliği; karşı kolun tasarımını, denge taşlarının adetini ve ağırlığını belirler. Karşı kol kafes sistemlerden oluşur. Bu kafes sistemler profillerin birleştirilmesi ile oluşur. Profiller birleştirilerek dikdörtgen kesitli karşı kol kafesi oluşturulur.

Gövde (Mast) Kule vincin gövdesidir. Operatör kabini, bom, karşı kol bu yapı üzerindedir. Operatör mast içindeki tırmanma merdiveninden tırmanarak kabine girer. Mast yüksekliği, parçalar ilave edilerek ya da parça çıkarılarak uzatılıp kısaltılabilir. Mast kafes sistemlerden oluşur. Bu kafes sistemler profillerin birleştirilmesi ile oluşur. Profiller birleştirilerek kare kesitli mast kafesi oluşturulur. Mastın malzemesi; St-52; dayanımı 355 MPa.

Kule vinç ayakları; sabit ayaklı, hareketli ayaklı, betona gömülü ayak olarak sınıflandırılır. Ayak tipi; şantiyeye, zemine, mastın ve vincin ebatlarına, işin süresine göre belirlenir. Şantiye uzun sürecek ve vinç yerinden hareket ettirilmeyecek ise betona gömülü ayak kullanılır. Şantiye uzun sürmeyecek ise ve bazen vinç yerinden hareket ettirilecek ise sabit ayaklı vinçler tercih edilir. Beton plakalar ile ayak sabitlenir. Şantiyede kule vinç sürekli hareket edecek ise, hareketli ayaklı vinçler kullanılır. Kule vinç, hareketsiz kule bölümüne monte edilir ve hareketsiz bölümün etrafına donatılı beton temel bloğu dökülür. Ayrıca, kule vinçler bir plaka üzerine monte edilebilir ve bu plaka kazıklarla zemine sabitlenir.