Köln Şehir Arşivi Binası Neden Çöktü?
Köln Şehir Arşivi çalışanları, 3 Mart 2009 tarihinde öğleden sonra ofise döndüklerinde binanın tahliyesi ile ilgili uyarıda bulunan alarmla şaşırdılar. Altı katlı ofis binası ve arşiv belgelerinin bulunduğu ofis birkaç dakika içerisinde moloz yığınına dönüştü. Çökme olayından sonra iki yakın bina yıkıldı. İki kişi öldü ve birkaç kişi yaralandı. Köln Şehir Arşivi’nin çöküşünün araştırılması birkaç yıl sürdü.
Çöküşün temel sebepleri arasında kent arşivi ile aynı caddede yer alan yeni bir yeraltı toplu taşıma inşaatının olduğu düşünülmektedir. Köln Şehir Arşivi binasında çökmeden önce yapılan incelemelerde bodrum katlarda tavanlarda genleşme derzi noktalarında çatlaklar oluştuğu tespit edildi. Bu çatlakların zararsız olduğu düşünülüyor. Ek olarak, arşiv binasının bodrum katının altındaki inşaat çukurunda aşırı su birikmeye başlamıştır. Köln Şehir Arşiv binasının çöküşü 3 Mart 2009’da birkaç saniyede gerçekleşti. Arşiv binası ve iki bitişik bina, yeni yapılan yeraltı hafif raylı inşaatında yer alan 25 m derin kazıya düştüler. Görgü tanıkları büyük bir patlamanın ve kahverengi bulutun olduğunu söyledi. Arşiv binasında 20 kişi patlamadan önce binadan çıkartılırken, arşiv binasına bitişik binada yaşayan iki kişi öldü.
Köln Şehir Arşivi ve Diyafram Duvar
2015 Şubat’ında Köln Kamu İdaresi Kurumu şehir meclis üyelerine çöküşün varsayılan sebeplerinden yeraltında yer alan diyafram duvarlarında inşaat kusuru olduğunu rapor etmişlerdir. Ancak bu konuyla ilgili bazı detaylar kamu tarafından açıklanmamıştır. Genel olarak çöküşün nedeni; diyafram duvar takviyelerinde eksiklik ve yeraltı suyunun fazla pompalanması ile temel ankrajının başarısız olması neden olduğu ileri sürülmektedir. Çökmenin ardından, demiryolu inşaatında çalışan işçilerin ifadesine göre diyafram duvar için öngörülen nervürlü demirlerin hurda demiri olarak satıldığı iddia edilmektedir. Raporlara göre ise çelik bağlantıları ve çubuklarının üçte birinin hurda satıcılarına satıldığı belirtilmektedir. Kullanılan çeliklerin kalitesinden dolayı oluşan takviye eksikliği ve yeraltı suyunun çekilmesi gibi inşaat faaliyetleri nedeniyle diyafram duvarların kapasiteleri toprak basınçlarına dayanamamıştır ve çökme gerçekleşmiştir.
Şehir görevlileri demiryolu inşaatında derin kazı faaliyetlerin yeraltı suyunun limit değerlerini geçtiği belirtti. İzin verilenden fazla 9 adet su çıkarma kuyusu açılarak, suyun oranı iki katına çıkarak pompalandı. Fazla suyun pompalanması, suyun içerisinde ek olarak silt ve kumları çıkarmak iç erozyona neden olabilir. İç erozyon demiryolu inşaatı ve arşiv binasının arkasında boşluk oluşturduğu ihtimaller arasındadır. İç erozyon zeminin dayanıklılığını azaltacak ve duvarı tutmaya sağlayacak ankrajların zayıflamasına sebep olmuş olabilir.
Diyafram duvarların toprakla bağlantısı zemin ankrajları ile yapılır. Geoteknik mühendislerine göre diyafram duvarlarda yaşanabilecek sıkıntılardan birisi ankrajların sağlam zemine yapılmamasıdır. Araştırmacı Burland’e göre Köln’deki değişken zemin koşullarının kazı açısından zor olduğunu, bu nedenle standart bir yönteme sahip olmadığı, derin kazı tarzında yapılan kazıların dikkatli bir gözetim gerektiğini belirtmektedir.
Köln Şehir Arşivi’nin çöküşünün ardından diyafram duvarlar konusunda soruşturma başlatıldı. Belgelerin kurtarılma çalışmaları çöküşün bitmesi ile başlamıştır. Çöküşte kaybedilen belgelerin %95’i kurtarılmış olup, Köln Şehir Arşivinin restorasyonu ile birlikte sürecek inşaatın 400 milyon euro civarında olması tahmin edilmektedir.
