Kalkan Duvar; Çatı türü, Yük ve Malzemeye göre yapım teknikleri
Çatı yapımında, çatı yüzeyi ile yapının en üst döşemesi arasındaki dış cephe boşluklarını kapatmak amacı ile değişik şekillerde yapılan duvarlara çatı kalkan duvar adı verilir. Kalkan duvar çeşitlerini genel olarak değişik çatı sistemlerinde uygulanan kalkan duvarlar, çatı elemanlarından yük alıp almamalarına göre kalkan duvarlar ve yapım tekniklerine göre kalkan duvarlar olmak üzere üç grupta incelenebilir.
Beşik çatılarda kalkan duvarlar; üzerine gelen yağmur suyunu veya üzerindeki kar birikintisinin erimesi sonucu oluşan suyu, yapının iki cephesi yönünde aktaran çatılara beşik çatılar adı verilmektedir. İki yüzeye sahip olan beşik çatı bu yüzeyleri bir mahyada birleştirirler. Bu mahyaya dik olan yapı dış cephelerinde en üst döşeme üzerine kalkan duvarlar inşa edilir.
Üzerine gelen yağmur suyunu veya üzerindeki kar birikintisinin erimesi sonucu oluşan suyu, yapının tek cephesi yönünde aktaran çatılara sundurma çatılar adı verilmektedir. Sundurma çatılarda kalkan duvarlar, yapının üç dış cephesinde en üst döşeme üzerine teşkil edilirler.
Üzerine gelen yağmur suyunu veya üzerindeki kar birikintisinin erimesi sonucu oluşan suyu, yapının tüm cepheleri yönünde aktaran çatılara kırma çatılar adı verilmektedir. Kırma çatılarda kalkan duvarlar, çatının kullanılabilirliğinin artırılması için yapının tüm cephelerinde en üst döşeme üzerine teşkil edilirler.
Beşik yada kırma çatının değişik eğimlerde uygulanması ile elde edilen çatı çeşidine mansard çatı adı verilir.
Genellikle kare yada daire planlı yapılar üzerine uygulanan ve çatı yüzeyleri tepede bir noktada birleşen çatılara kule çatı adı verilir. Bu tür çatılarda kalkan duvarlar, çatının kullanılabilirliğinin artırılması için yapılırlar.
Çatı elemanlarından yük alıp almamalarına göre kalkan duvarlar
Bu tür kalkan duvarlar, hiçbir çatı elamanından yük almayan kalkan duvarlar, merteklerden ve aşıklardan yük alan kalkan duvarlar olmak üzere iki grupta incelenebilir.
Hiçbir çatı elemanından düşey yük almayan kalkan duvarlar :Bu tür kalkan duvarlara çatı elemanları mertekler veya aşıklardan herhangi bir yük aktarımı söz konusu değildir. Bu kalkan duvarların uygulamaları beşik ve sundurma çatılarda yapılmaktadır. Bu kalkan duvarların tek görevi, çatı yüzeyi seviyesi ile yapı dış cephelerinde en üst döşeme arasında kalan boşlukları kapatmaktır. Düz örgü duvar örme yöntemi ile yapılan bu kalkan duvarlar, genellikle çatı yüzeyinden 20 cm yüksekte olacak şekilde yapılırlar ve üzerlerine 5 cm kalınlığındaki beton harpuşta yapılarak duvar üst kısmı tesviye edilmiş olunur.
Çatı elemanı merteklerden ve aşıklardan yük alan kalkan duvarlar: Bu tür kalkan duvarların uygulamaları sundurma, beşik, kule, beşik tipi mansard ve basit kırma çatılarda yapılmaktadır. Bu tür kalkan duvarlara, çatı elemanı mertekler ve aşıklar sayesinde çatı yükünden belli bir miktar yük aktarılır. Kalkan duvarlar da aldıkları bu yükü döşemeye aktarırlar. Kalkan duvara yük aktaran aşıklar, basit kırma çatılarda kalkan duvar üzerine oturacak şekilde teşkil edilirler. Kalkan duvara yük aktaran aşıklar, sundurma, beşik, kule, beşik tipi mansard çatılarda ise ya kalkan duvar dış yüzey seviyesine kadar yada saçak mesafesi oluşturulacak şekilde yapılırlar.
Yapım tekniklerine göre kalkan duvar
Kâgir kalkan duvarlar ve betonarme kalkan duvarlar olmak üzere iki grupta incelemek mümkündür.
Kâgir kalkan duvarlar; Ülkemizde çatı kalkan duvarları, genellikle harçlı olarak düşey delikli ve yatay delikli fabrika tuğlaları ile kâgir olarak yapılmış veya yapılmaktadırlar. Kâgir kalkan duvarların örme yöntemi olarak ise 20 cm kalınlığındaki duvarlar için düz örgü yöntemi, 30 cm kalınlığındaki duvarlar için kilit örgü yöntemi kullanılmış veya kullanılmakta. Ancak tavsiye edilen tabi ki betonarme olmakla birlikte, mecbursak kilit duvar örgü ve hatılların yönetmeliğe uygun yapılmasıdır.
Kristal ve katmanlı bir yapısı olmayan tuğla ve harçtan oluşan ve kâgir olarak teşkil edilen yapı elemanlarının (kalkan duvarlar vb.) sünek davranması olanak dışıdır. Yapılacak olan yığma kâgir bir yapının çatı kalkan duvarı, en üst kattaki yatay hatıla oturuyorsa ve yüksekliği de 0,80 m’yi geçiyorsa düşey ve eğik hatılların yapılması gerekir.
Betonarme kalkan duvarlar; Ülkemizde son yıllarda uygulanan kalkan duvarlardır. Bu kalkan duvarlar, çatı katı döşemesine betonarme perde olarak teşkil edilmektedirler. Genellikle bu kalkan duvarların kalınlıkları 10 cm civarındadır.
