İstinat Yapıları Türleri

Tarihi en eski olan istinat yapıları, ağırlık duvarlarıdır. Kaya molozlarından veya beton malzemesinden, harçlı ya da harçsız olarak inşa edilirler. Duvar arkası dolgu zemininin ağırlığı, duvarın kendi ağırlığı ile karşılanır. Çekme kuvvetlerine karşı dayanımlarının düşük olması nedeniyle 3-4 metreden daha yüksek yapılması ekonomik olmaz ya da güvenlik açısından önerilmez. Ağırlık duvarlar, harçlı ya da harçsız, taş örgü şeklinde, beton, tuğla, briket malzemeleriyle yapılabilmektedir. Ağırlık duvarlar minimum 50 santimetre olarak inşa edilir. Ağırlık duvarları eğilemeyecek kadar kalın ve rijittir. Bunlardaki hareket, rijit gövde kayması ve/veya dönmesi şeklinde olmaktadır.

Ağırlık duvar dizaynında temel genişliğinin fazla çıkması durumunda gövde genişliğini ya da kullanılan beton miktarını arttırmamak için betonarme temel yapılmasına karar verilebilir. Aşırı çekme kuvvetlerini karşılamak için temelin gövdeye bağlandığı kısımlar gibi bazı bölgelere donatı yerleştirilebilir. Donatı duvar sırtında da devam edebilir. Bu tür duvarlar yarı ağırlık duvarlar olarak bilinir.

Kalıcı istinat duvarlarından olan konsol duvarlar, büyük eğilme etkilerini perde duvar içindeki donatı sayesinde karşılayabildikleri için çokça tercih edilirler. 20 metre yüksekliğe kadar inşa edilmelerinin mümkün olmasına karşın, ekonomik yükseklik 7.5 metre civarındadır. Temel topuk tarafında biraz daha uzun tutularak, bu kısmın üzerindeki toprağın ağırlığından yararlanılır. Topuk tarafında yapılabilecek diş de öne doğru kaymaya karşı kullanılabilir. Bazen duvarın ön ya da arka kısmında payandalar inşa edilir. Böyle duvarlara payandalı konsol duvarlar denir.

Esnek istinat yapılarının klasik örnekleri, palplanş perdeleri ve kazı kaplamalarıdır. Yeni ortaya çıkmaya başlayan Mekanik stabilizasyon duvarlar da esnek istinat yapılarındandır. Eğilme rijitlikleri az olup rijit dayanma yapılarına göre daha yüksek deformasyona uğrarlar.

Palplanş adı verilen elemanların hidrolik çekiçler ile yan yana çakılmasıyla oluşturulur. Derin kazılarda, göçme, kayma, şekil değiştirmelere engel olmak için, yeraltı suyunun gelmesini önlemek ve zemini tutmak amaçlarıyla yapılabilir.

Son yıllardaki metal, polimer ve jeotekstil türü güçlendirme araçlarının geliştirilmesiyle, zemin tutma sistemlerinin mekanik olarak stabilize edilmesi konusunda çok sayıda yeni yöntem ortaya çıkmıştır. Mekanik stabilizasyon duvarlar, deprem yükleri altında enerji emebilen yapılarından dolayı zayıf zeminlerde dahi dönmeye ve göçmeye karşı yüksek direnç gösterirler. Kaya Dolgu Duvarlar Şevlerin stabilitesinde kullanılan kaya dolgu duvarlar büyük kaya parçaları ile inşa edilirler.

Tel örgü duvarlar, kaya ya da çakıl dolu birbirine bağlı metal bloklardan oluşur. Maksimum yükseklik 10 m civarındadır. Duvarın ön ve/veya arka yüzü basamaklı olabilmektedir.

Kafes elemanların birbirlerine bağlanmasıyla oluşturulan kafes tipi duvarlar genellikle yer seviyesindeki sıkıştırılmış yol dolgularında kullanılır.