Hangzou Metro İnşaatı ve Yetersiz Zemin İyileştirme
Hangzou Metro İnşaatı uzmanların zemin iyileştirme hatasının bedelini çok ağır ödedi. Çin’de son yıllarda altyapı inşaatlarında ciddi kazalar yaşandı. 15 Kasım 2008’de Hangzou şehrinde 1. hattında halen yapım aşamasında olan Xiaosman bölgesinde büyük bir kaza meydana gelmiştir. Tünelin 100 m uzunluğunda ve 50 m genişliğindeki bölümü çökmüştür. Anında birçok insan molozların altında kalarak yaşamlarını kaybetmiştir. Tünel nehir kenarındaki 8 şeritli bir otoyolun hemen altında olması nedeniyle ve asfaltın aniden çökmesi ile sıkışmıştır. Nehir suyu tünele aktığı için durum daha da kötüleşerek devam etmiş ve su baskını sebebiyle tahliye yapılamamıştır. Sonuç olarak 21 kişi ölürken, yaralanan 24 kişi vardır. Ekonomik yapıya yaklaşık olarak doğrudan 4961 milyon Yuan kayıp oluşmuştur. Bu yaşanan olay Çin’de yaşanan en ciddi tünel inşaatı felaketi oldu.
Hangzhou Güney Çin’de turistik yer olan Xi Hu gölünün bulunduğu Zhejiang’ın başkenti olup yaklaşık 6.6 milyonluk nüfusa sahiptir. Hangzou’da metro sistemi ilk olarak 1984 yılında tasarlandı ve şehir tarihinde en uzun inşaat süresinin olduğu en büyük yatırım oldu. Sekiz metro hattı toplam 278 km uzunluğuna sahip olacak şekilde projelendirildi. 6 Haziran 2002’de Hangzhou metro grubu trafik yoğunluğunu azaltmak amacıyla kuruldu. 1.hat plan inceleme sorumlu uzmanlarının, dayanıksız jeolojik koşullar (yumuşak zemin tabakaları, yüksek yeraltı su seviyesi ve geniş çamurlu tabakalar) hakkında uyarıları vardı. Bu uyarılara rağmen 26 Aralık 2003’te yaklaşık 260 m uzunluğunda bir bölüm inşa edildi.
Hangzou istasyonları kuzeyden güneye doğru sekiz kazı bölgesinde aşağıdan yukarıya inşa edilmektedir. Çökmüş kazı ikinci kazı bölgesindedir. Kazı yaklaşık 2313 m² alanda, maksimum kazı derinliği 16,2 m olacak şekilde planlanmıştır. İkinci kazı bölgesinde yeraltı su seviyesi 0,5 m dir. Betonarme diyafram duvara 4 kademede çelik strutlarla destek olunmakta, çelik strutlar 16 mm kalınlığında ve ø609 mm’dir. Çelik strutların yatayda uzunluğu 3 m dir. Diyafram duvarların kalınlığı 0,8 m olup, diyafram duvar zemin yüzeyinden 33 m aşağıya kadar yapılmıştır. Diyafram duvar ve zemin iyileştirmenin ardından inşaat 9 kademeli kazıyla devam etmelidir. 15 Kasım 2008’de ikinci kazı bölgesinde çökme gerçekleşmiştir. Jianshe Nehrinden gelen su ve zarar görmüş borular daralmış inşaatta su baskınlarına neden oldu.
Hangzou Metrosu Çöküş Nedenleri
Saha incelemesi ve ön analizlerden sonra, zemin parametrelerinin yanlış seçilmesi çökmenin nedenleri arasında yer almaktadır. Alınan sondajlar çöken batı diyafram duvarlarından 5 m daha uzakta açılmıştır. Çökmeden sonra bu alan örselenmedi. Numuneler, Hangzhou Arama ve Ölçme Enstitüsü tarafından elde edildi. Geoteknik testler Shanghai Geoteknik Araştırma ve Tasarım Enstitüsü (SGIDI) ve Zhejiang Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Test Merkezi’nde (CETCZU) tarafından yürütülmüştür. SGIDI ve CETCZU’nun elde ettiği zemin parametreleri, Zhejiang Jeoloji ve Maden Kaynakları Araştırma Enstitüsü (IGMREZ) tarafından hazırlanan orijinal tasarım zemin parametreleri ile karşılaştırıldı. Hazırlanan tablolarda üç enstitününde birbirinden farklı parametreler bulduğu görülmektedir.
Kazı çöküşünün nedenleri arasında fazla kazı yapılması da yer almaktadır. İkinci kazı bölgesinde kazı altı bölgede aşılmıştır. Dördüncü ve beşinci bölgelerde diyafram duvara destek yerleştirilmeden kazı yapılmıştır. Bu uygulama inşaat sırasında izlenecek prosedüre uygun değildir. Batı duvarının maksimum sapması çok büyüktür, bu desteklerde aşırı bir eksenel kuvvete neden olur ve duvarın eğilme momentinin hızla artmasına sebep olmuştur. Kazı çöküşünün nedenleri arasında çelik strut borularının montajının yanlış yapılması da yer almaktadır. Bazı strut boruları basit bir inşaat bağlantı demiri ile bağlantı kirişine sabitlenirken, bazı strut borularında bu yapılmamıştır.
Çin’de Çelik tasarım standartı GB 50017-2003’e göre strut borularının taşıma kapasiteleri 5265 kN ’dan 3555 kN’a düşmüştür. Ek olarak, strut boruları diyafram duvar ile bağlantı noktasında yapılan kaynak etkin değildir. Bu etkenler istinat sisteminin stabilitesinin azalmasına yol açmıştı. Kazı çöküşünün nedenleri arasında yarar sağlamayan denetleme verileri de yer almaktadır. Tasarım aşamasında derin kazı ile ilgili denetlemeyi sağlayabilecek gözlemsel aletler için belli sayılar verilmesine karşın derin kazı yapılırken tahrip olduğu için bu aletlerin sayısında azalma olmuştur. Veri kurtarma yoluyla doğu duvarının sapmasının 27 Ekim 2008’de 94,5 mm olduğu tespit edildi. Bu standartları aşan bir durumdu ancak denetleme raporundaki verilerde değiştirilmiştir. Kazı çöküşünün bir diğer nedeni de yetersiz zemin iyileştirmedir. Konsolidasyon için jet grout yerine artezyen kuyuları açılmıştır.
