Güçlendirme Taşıyıcı Mantolama, Perde Ekleme ve Sismik İzolasyon
Yapısal elemanların (döşeme, kiriş, kolon, perde ve temel) güçlendirme işlemi yapılırken, birbirleri arasındaki uyuma dikkat edilmelidir. Örneğin kirişler üzerinde yapılan güçlendirme işleminde maksimum donatı oranı aşılmamalıdır. Aksi takdirde donatının akması önlenmiş olur ve betonda ezilmeler meydana gelebilir. Kirişin taşıma kapasitesinin aşırı fazla olması durumunda ise güçlü kiriş zayıf kolon durumu da ortaya çıkabilir.
Yapının plan durumuna göre kolonlara 1, 2, 3 veya 4 tarafından mantolama yapılabilir. Mantolama kalınlığı en az 10 cm olmalıdır. Mantolama işlemi yapılırken aşağıdaki maddelere dikkat edilmelidir:
Kullanılacak donatı ve beton sınıfı mevcut donatı ve beton sınıfına eşit veya yüksek olmalıdır.
Kolon donatıları, kolon yüzünden itibaren ankrajı iyi yapılmalı ve bulunduğu kattan bir sonraki kata donatı sürekliliği sağlanmalıdır.
Birleşim bölgelerinde etriye sıklaştırılması kiriş yüksekliğinin iki katı alınmalıdır. Birleşim bölgesi hesap sonucunda olumsuz bir durum olmadığı taktirde etriye aralığı süneklik düzeyi yüksek yapılarda; kiriş yüksekliğini 1/4’ünü, en küçük boyuna donatı çapının 8 katını ve 15 cm’yi, süneklik düzeyi normal yapılarda; kiriş yüksekliğinin 1/3’ünü, en küçük boyuna donatı çapının 10 katını ve 15 cm’yi geçmemeli ve minimum etriye çapı 8mm olmalıdır.
Ek donatı ve betonun, mevcut donatı ve beton ile birlikte çalışması kesinlikle sağlanmalıdır.
Kolonların mantolama işleminden önce kolon paspayı sıyırma işlemi yapılmalıdır.
Fretli kolonlara mantolama işlemi kolonun tüm çevresini saracak şekilde yapılır. Dikdörtgen kolonlarda olduğu gibi 1, 2, 3 veya 4 tarafını mantolama olanağı yoktur.
Betonarme yapıların yatay yüklere karşı dayanımını arttırmak için bir diğer yöntemde ise ilave perdeler eklenir. Bu işlem sırasında aşağıdaki maddelere dikkat edilmelidir:
İlave perdeler yapının rijitlik merkezini kütle merkezinden uzaklaştırmaması için simetrik yerleştirilmelidir. Aksi takdirde burulma düzensizliği ortaya çıkacaktır.
Perde ile mevcut taşıyıcı sistem birleşimlerinin iyi yapılmalıdır. Perdenin yapı yüksekliği boyunca sürekliliğin sağlanması gerekmektedir.
Mevcut yapıların yanal rijitliğini arttırmak için akla gelen ilk yöntem genellikle ilave perde uygulamasıdır. Yaşanan büyük depremlerden sonra yapılan güçlendirme işlemlerine baktığımızda ilave perde ile güçlendirme yönteminin çoğunlukta olduğu gözükmektedir. Yeni perde taşıyıcı sistemin mevcut taşıyıcı sistem elemanları ile bağlantıların iyi olması için kenetlenme boyu kadar filizler ekilmelidir.
Sismik izolasyon, temel ile üst yapı arasında bir süreksizlik oluşturmak ve böylece gelen yer hareketi ivmesinin üst yapıya azaltılarak aktarılmasını sağlamaktır. Sıklıkla kullanılan iki tip izolasyon sistemi vardır. Bunlar elastomer esaslı ve sürtünmeli sarkaç tipi izolasyon sistemleridir. Binalarda kullanılan sismik izolasyon birimleri çoğunlukla aşağıda belirtilen maddeleri sağlamalıdır:
Çok yumuşak zemin alanları dışında, talep spektrumu ve yapı periyodunu arttırmak için yeterli yatay esnekliğe sahip olmalıdır.
Sismik izolatörün, yer değiştirmeyi sınırlandırmak için yeterli enerji yayma kapasitesi bulunmalıdır.
Sismik izolatörün, gelen yükler altında yeterli düşey rijitliği bulunmalıdır.
Sismik izolasyonun yapı temeli ile üst yapı arasına konması ile yapının periyodu artmakta ve depremin hakim olduğu periyottan uzaklaşması ile rezonans etkisi ortadan kalkmış olur. Bu sebeple tasarım spektrumunun azalan bölgesine geldiğinden yapıya etki eden ivmeler azalır, üst yapı rijit bir ötelenme gösterir, göreli kat ötelemeleri sınırlanmış olur.
İzolatörlerin uygulanabilmesi için bazı hususlara dikkat edilmelidir. Bu hususlar, yapı çevresinde izolatörün yer değiştirme kapasitesi kadar bir boşluk bırakılmalı ve bu yer değiştirme anında tesisat bağlantılarında hasar olmaması için tesisat malzemeleri esnek olmalıdır.
Sismik izolasyon ile güçlendirme işlemi yapılırken, yapıda büyük değişiklikler yapmaya ve güçlendirme esnasında yapıda fonksiyon kayıplarına gerek kalmaz. Özellikle tarihi binaların mimarisini bozmadan güçlendirme işlemi uygulanmasına olanak sağlar.
