Gömülü boru sistemleri nerelerde kullanılır? İnşaat aşamaları nelerdir?
Gömülü boru sistemleri taşıma ve iletim amacıyla çok eski zamanlardan beri kullanılan mühendislik yapıları olmuşlardır. Tarihteki ilk örnekleri su kanalları ve kanalizasyon hatları olan boru sistemleri bugün çok daha farklı alanlarda değerlendirilmektedir. Boru hattının güvenliği, çevre ve ekonomi faktörleri açısından diğer taşıma yöntemlerine göre daha avantajlı olmaları sebebiyle gömülü borular halen önemli bir taşıma aracıdır. İçme suyu sistemleri, kanalizasyon sistemleri, drenaj sistemleri, gaz hatları, ısı iletim sistemleri gibi günümüz şehirleri için tercihi zorunlu yapıları oluştururlar.
Gömülü boru hattının güvenliği ve dış çevrede işgal ettikleri alandan tasarruf edebilmek için elektrik, telefon, televizyon hatlarının da gömülü boru sistemleriyle taşınması oldukça yaygınlaşmıştır. Şehirler arası yollardaki menfezler ve tüneller, gömülü boru sistemlerinin ulaştırma alanındaki uygulamalarındandır. Ayrıca maden cevherleri, petrol ve gaz gibi önem arz eden endüstriyel maddelerin de iletimi gömülü boru sistemleriyle yapılabilmektedir.
Gömülü boru sistemlerinin tasarım aşaması detaylı çalışmayı gerektirir. Bu iletim sisteminin teknik açıdan yeterli ve ekonomik açıdan uygun olmasında dikkat edilir. Gömülü boru sisteminin yatırım giderlerinin yanı sıra bakım giderleri ve ömürleri de dikkate alınmalıdır. Yatırım giderleri genellikle boru hattının inşaat giderine, bakım giderleri ise boru hattının temizlik ve tadilatına, proje ömrü ise borunun asıl malzemesinin mukavemetine bağlıdır.
Gömülü boru sistemi nasıl yapılır?
Gömülü boru hatlarının tasarımı tamamlandıktan sonra inşaat aşamaları aşağıdaki gibidir:
1. Mülkiyet sahipleriyle anlaşma ve onaylar: Boru hattı yapımı ve devam eden işletme sırasındaki mülklerine erişimi tartışmak ve bunlara katılmak üzere etkilenen arazi sahipleriyle toplantılar düzenlenir.
2. Saha incelemesi: Boru hattı güzergahı incelenir ve inşaat sırasında erişimi kolaylaştırmak için güzergâh değiştirilir.
3. Saha hazırlığı: Buldozerler ve ekskavatörler genellikle inşaatın başlaması için hazır olan boşluğu temizlemek ve hazırlamak için kullanılır. Boru hattı tamamlandıktan sonra restorasyon çalışmalarına yardımcı olmak için üst toprak ve bitki örtüsü ayrı depolanır.
4. Malzemelerin sahaya nakliyesi: Boru, açıklığa taşınır ve hendeğin kazılacağı yerin sonuna kadar uzanır.
5. Bükme: Gerektiğinde, boruyu arazinin dış hatlarına ve boru hattı güzergahına uyacak şekilde bükmek için özel makineler kullanılır.
6. Kaynak ve birleştirmeler: Boru bölümleri birbirine kaynaklıdır. Tüm kaynaklar kalitesi sağlanması amacıyla test edilir.
7. Kaplama: Kaynak alanları temizlenir ve korozyon olasılığını azaltmak için boru bağlantıları kaplanır.
8. Hendek kazısı: Hendek açmak için özel hendek açma makineleri ve ekskavatörler kullanılır.
9. Yataklama işlemleri: Boru yatağındaki doğal zeminin durumuna göre boru yatağı keskin ve sivri nesnelerden arındırılıp uygun yatak malzemesi yeterli kalınlıkta boru yatağına serilir.
10. Boruyu yerleştirilmesi: Boruyu kanalın içine indirmek için özel donanım (yan bomlar) kullanılır. Boru daha sonra boru hattı kaplamasını taşlardan veya diğer keskin nesnelerden korumak için ince taneli malzeme (dolgu malzemesi) ile kaplanır.
11. Geri dolgu: Hendek daha önce kazılmış olan alt zemin malzemesi ile doldurulur. Bu işlem sırasında üst topraktan alt topraktan ayrılma sağlanmasına özen gösterilmektedir. Alt zeminler kazı yerleşimini boru hattının işletme ömrü boyunca sabit kalabilmesi için sıkıştırılmıştır.
12. Test: Su kullanarak boru, operasyonel hizmete uygun olduğundan emin olmak için basınç testinden geçirilir.
13. Arazinin eski haline getirilmesi ve işaretleme: Kalıcı erozyon kontrol yapılarının yeniden şekillendirilmesi ve kurulumunu içeren mevcut arazi formlarına uyacak şekilde bozulmuş alanlar eski durumuna getirilir. İnşaat sırasında korunan bitkisel toprak, inşaat için kullanılan alanlara geri serilir. Düzenlemeler, onay gereklilikleri ve mülk sahiplerinin görüşlerine göre yapılır. İşaretler düzenli aralıklarla ve gömülü boru hattının varlığını belirtmek için görüş alanlarına göre yerleştirilir.
