Elek analizi deneyi

Elek analizi zeminlerin dane boyu dağılımlarını belirlemek için değişik göz açıklıklarına sahip elekler ile yapılan deneydir. Elek altında kalan zemin miktarının toplam zemin miktarına oranlanması esasına dayanır. Elek analizi testi agregaların dane boyutu dağılımının belirlenmesi için kullanılan en eski ve en iyi bilinen yöntemdir. Bu analiz, özellikle agrega olarak kullanılacak malzemelerin granülometrisinin saptanması için agrega danelerinin büyüklüğü ile her bir agrega sınıfının toplam kuru agrega ağırlığının yüzdesi olarak karışıma katılma miktarını belirlemek maksadıyla yapılır.

No.200 elekten geçen, 0,075 mm’den daha ince malzemeler mineral filler malzeme olarak adlandırılır. Zeminin %50’sinden fazlası No.200 elek altına geçmişse malzeme ince daneli olarak tanımlanırken, %50’sinden daha azı No.200 elek altına geçmişse iri daneli olarak tanımlanır. Ayrıca No.200 elekten geçen malzeme yüzdesi kütlece ≤%35 olan malzemeler granüler malzeme olarak adlandırılır. Gradasyon karakteristiği, temel tabakasının performansında önemli bir etkiye sahiptir. No.200 elekten geçen malzeme miktarının, donmaya karşı hassasiyeti artırmak, yeterli permeabilitenin sağlanması ve aşırı boşluk basıncı gelişimini önlemesi neredeyse evrensel olarak kabul görmüştür.

Elek Analizi Granülometri Eğrisi Nedir?

Agrega numunesi içerisindeki tanelerin büyüklüklerine göre dağılımına granülometri, numune içerisindeki agrega tanelerinin boyutlarına göre dağılımını gösteren eğriye de granülometri eğrisi denir. Elek analizi yöntemi, standartlarda nitelikleri verilmiş olan elekleri kullanarak agreganın tane büyüklüğü dağılımının saptanmasını amaçlamaktadır. Eleme işlemi elle ya da makinasıyla yapılmaktadır. Deneye başlamadan önce eleme yöntemi, (kuru, yaş ya da her ikisi) kullanılan eleklerin numaraları ve göz açıklığı belirlenmelidir. Elek serisi içerisindeki elek sayısı, malzeme hakkında gerekli bilgiyi vermeye yetecek kadar olmalıdır.

Öncelikle deney numunesi 110 °C sıcaktıktaki etüvde 24 saat bekletilerek kurutulur. Ardından elek analizinde kullanılacak farklı boyutlarda açıklıklara sahip standart elekler elek çapı büyükten küçüğe doğru yerleştirilir ve kuru numune ilk olarak çapı en büyük olan elekten geçecek şekilde sırayla elenir. Her bir elekte kalan malzeme miktarları belirlenerek deney föyüne yazılır. Ardından eleklerden geçen miktarlar ve bu miktarların başlangıçtaki toplam deney numunesine oranı hesaplanarak dane çapı dağılımı eğrisi oluşturulur.