Dolgu duvar çerçeve sistemlerde meydana gelen hasar ve göçmeler
Dolgu duvar çerçevelerde meydana gelecek olan göçme türünü tahmin etmek, çerçevenin ve duvarın yanal rijitliği, bunların bileşenleri ve boyutları gibi birçok parametreye bağlı olduğundan, oldukça zordur. Dolgu duvar göçmeleri bir veya iki basit sebepten sistemin hasar görmesiyle oluşur. Ortalama yük seviyelerinde duvar çerçeveden ayrı çalışır ve diyagonal çubuk davranışı gösterir. Yük fazla geldiğinde duvarda göçme gözlemlenir. Çerçevede meydana gelen hasar veya göçme yük uygulanan taraftaki kolondaki çekmeden ya da kolon veya kirişte oluşan kesmeden kaynaklanmaktadır. Oluşabilecek hasarlar çerçeve tarafından karşılanabilecek düzeyde ise artan yük sadece hasara veya çatlaklara sebebiyet verir.
Genelde sistemin bir köşesinden uygulanan yük yüklenen kolon ve yükleme yapılan köşeden diğer çapraz köşeye oluşan diyagonal tarafından karşılanmaktadır. Duvarda oluşan gerilme durumu diyagonal çubuk boyunca basınç gerilmelerinin, ona dik doğrultuda ise çekme gerilmelerinin artmasına sebep olmaktadır. Köşe kırılması duvarın yüklenen köşelerinin en az birinde meydana gelen ezilme olarak tanımlanır. Diyagonal basınç kırılması duvarın orta kısmında meydana gelen ezilme olarak ifade edilmektedir. Narin duvar olarak tanımlanan etki bu türden göçmelere sebep olur. Bu türde duvar düzlem dışı bir şekilde devrilebilir.
Kayma kırılması dolgu duvarın yatay derzleri boyunca kaymadan dolayı meydana gelen göçme türüdür. Bu ise güçlü çerçeve ve zayıf derz dayanımına sahip yapılarda meydana gelmektedir. Diyagonal çekme kırılması dolgu duvarın basınca maruz kalan diyagonal kısmında meydana gelen çatlamalar olarak tanımlanmaktadır ve genelde kayma kırılması ile aynı anda oluşmaktadır. Bu tür göçmeler zayıf ve güçlü duvardan oluşan sistemlerde meydana gelir.
Çerçeve göçmesi kolonlarda veya kolon-kiriş birleşim bölgelerinde plastik mafsalların oluşması durumudur. Bu tür göçmeler daha çok birleşim bölgeleri zayıf, birleşim elamanları ve dolgu duvarı güçlü olan çerçevelerde meydana gelmektedir. Depremlerde yapılarda meydana gelen hasarlar incelendiğinde en yaygın olarak görülen göçme türü köşe kırılmasıdır. Farklı göçme türlerine ikinci bir örnek olarak, kolonda mevcut olan boyuna donatının sıyrılmasından dolayı meydana gelen göçme gösterilebilir. Bu tür göçme türünün önüne geçebilmek için boyuna donatı bindirme boyunun yeterli olması gerekmektedir. Bir diğer örnek olarak kolon-kiriş birleşim bölgelerinde meydana gelen hasarlar verilebilir. Bunun sebebi ise duvarın yüklenen köşelerinde normal ve kayma gerilmelerinin fazla olmasıdır.
