2018 Deprem Yönetmeliği ve 2007 Deprem Yönetmeliği Arasındaki Farklar

2018 Deprem yönetmeliği (TBDY) içerik olarak 17 bölüm, 395 sayfadan oluşmaktadır ve 01.01.2019’da yürürlüğe konulmuştur. 2007 DBYBHY içerik olarak 7 bölümden oluşmuş olup 31.12.2018’de yürürlükten kaldırılmıştır. 2007 DBYBHY, betonarme, çelik ve yığma binalarla ilgili yapılar için geçerlidir. 2018 TBDY, deprem tesirindeki yerinde dökme ve ön üretimli betonarme, çelik, hafif çelik, yığma ve ahşap malzemelerden yapılacak binalar için geçerlidir.

2007 DBYBHY, 1996 Deprem Bölgeleri Haritası kullanılmış olup deprem bölgeleri I., II., III., IV. ve V. olarak sınıflandırılmıştır. I. Bölge ivme değeri 0.4 g ve daha büyük olurken V. Bölge ise ivme değeri 0.1 g’den daha düşük depremlerin görüldüğü bölgelerdir.

2018 TBDY, Deprem Tehlike Haritası AFAD’ın resmi internet sayfasında İnteraktif Web Uygulaması yardımıyla enlem ve boylam değerleri girilip ulaşılmaktadır. Yeni yönetmelikte Deprem Tehlike Haritası için özel bir sınıflandırılma yapılmayıp her nokta deprem bölgesi olarak kabul edilmiştir.

Türkiye Deprem Haritası (Yeni) – 2018 Deprem Yönetmeliği

2018 Deprem Yönetmeliği kapsamında Bina önem katsayısı üzerinde bazı değişimler yapılmıştır. 2007 yönetmeliğinde 1.4 değeri altında yapılan sınıflandırma kaldırılıp, 2018 yönetmeliğinde 1.5 olarak oluşturulan “Deprem sonrası kullanımı gereken binalar ” adı altında birleştirilmiştir. Bina Kullanım Sınıfı daha önce kullanılmış olan 2007 deprem yönetmeliğinde yer almamaktadır. Yeni yönetmelik ile bu kavram oluşturulmuş olup, yapıların kullanım amacı doğrultusunda belirli şartlar dahilinde ortaya konulmuştur.

2007 DBYBH, bina önem katsayısı olup bina kullanım katsayısı ve simgesi kullanılmamıştır. 2018 TBDY, bina kullanım sınıfları tanımlanmıştır. Bina önem katsayısı tamamıyla kaldırılmayıp tanım alanı değiştirilmiştir. 2007 yönetmeliğinde I=1.4 tanım alanı 2018 yönetmeliğinde BKS=1 grubuna eklenmiştir.

2007 Deprem Yönetmeliği’nde yerel zemin grupları ve yerel zemin sınıflandırılması ayrı yapılmışken 2018 Deprem Yönetmeliği’ne geçildiği zaman yerel zemin grupları kaldırılıp yerel zemin sınıfları daha geniş bir çerçevede ele alınmıştır. Ayrıca altı farklı gruba ayrılan yerel zemin sınıfı içinde ZF adlı zemin için ekstra şartlar getirilmiştir.

2007 DBYBHY, düşey tasarım ivme spektrumu konusu bulunmamaktadır. 2018 TBDY, düşey elastik tasarım ivme spektrumunun ordinatları olan düşey elastik tasarım spektral ivmeler, yatay deprem yer hareketi için belirlenen kısa periyot tasarım spektral ivme katsayısına ve doğal titreşim periyoduna tabii olarak yer çekimi ivmesi türünden tanımlanmaktadır.

2007 DBYBHY, deprem tasarım sınıflarını içeren kapsam bulunmamaktadır. 2018 TBDY, bina kullanım sınıflarına ve DD-2 deprem yer hareketi düzeyi için Kısa Periyot Tasarım Spektral İvme katsayısına bağlı olarak deprem tasarım sınıfları tanımlanmıştır.

2007 DBYBHY, bina yükseklikleri hakkında bilgi bulunmamaktadır. 2018 TBDY, deprem etkisi altında bina yükseklik sınıfları sekiz farklı gurupta sunulmuştur.

2007 DBYBHY, bina performans düzeyleri yapı da oluşabilecek hasar düzeyi ile ilişkili olup üç farklı grupta ele alınmıştır.

1. Hemen Kullanım Performans Düzeyi

2. Can Güvenliği Performans Düzeyi

3. Göçme Öncesi Performans Düzeyi

2018 TBDY, bina performans hedeflerine göre bina performans düzeyleri dört farklı şekilde belirtilmektedir.

1. Kesintisiz Kullanım (KK) Performans Düzeyi

2. Sınırlı Hasar (SH) Performans Düzeyi

3. Kontrollü Hasar (KH) Performans Düzeyi

4. Göçmenin Önlenmesi (GÖ) Performans Düzeyi

2007 DBYBHY, deprem bölgelerinde yapılacak betonarme yapılarında C20 /C25, C25/C30, C30/C37, C35/C45, C40/C50, C45/C55, C50/C60 beton sınıfları kullanılmaktadır.

2018 TBDY, deprem bölgelerinde yapılacak yapılarda minimum C25 dayanıma sahip beton kullanılacaktır. Beton sınıfları C25 ile C80 arsındadır. C25 ile C50 arasındaki beton sınıflarında TS 500’de belirtilen kıstaslar kullanılacaktır. C50 ve üzeri beton sınıflarında da TS EN 1992-1 kuralları uygulanacaktır.

2007 DBYBHY, betonarme yapıda S220 ve S420 donatı çeliği kullanılmaktadır.

2018 TBDY, deprem etkisi altında yapılacak betonarme yapıda TS 708’de belirtilen B420C ve B500C nervürlü donatı çeliği kullanılma şartı getirilmiştir. B420C ve B500C nervürlü donatıları için belirtilen çekme dayanım ve akma dayanımları şartlarını sağladığı takdirde S420 beton çeliği de kullanılabilmektedir.

Yeni yönetmelikle birlikte gelen yeni parametrelerden biri olan Dayanım Fazlalığı Katsayısı yapı taşıyıcı sistem durumu ve bina yükseklik durumuna göre belirlenmektedir.

Deprem Yer Hareketi Düzeyi, 2007 yönetmeliğinde tüm yapılar için aşılma ihtimalinin 50 yıl içerisinde 1/10 ve tekrar oluşum periyodunun da 475 yıl olarak belirlendiği genel bir tanım olarak kullanılmıştır. Ancak 2018 yönetmeliği ile yer hareketi düzeyi dört grupta incelenip detaylandırılmıştır. Bunlar; a) Deprem Yer Hareketi Düzeyi-1 (DD-1) b) Deprem Yer Hareketi Düzeyi-2 (DD-2) c) Deprem Yer Hareketi Düzeyi-3 (DD-3) d) Deprem Yer Hareketi Düzeyi-4 (DD-4)

Bina performans hedefi ve uygulama tasarımı, deprem yer hareketi düzeyi, tasarım sınıfı ve bina yüksekliğine bağlı olarak oluşturulan yeni bir parametredir.

Taşıyıcı sistem türüne göre belirlenen tasarım davranış katsayısı hem 2007 deprem yönetmeliğinde hem de yeni yönetmelikte bulunmaktadır. 2007 yönetmeliğinde sadece yapının süneklik durumuna göre belirlenirken yeni yönetmelikte bina yükseklik sınıfı ve dayanım fazlalığı katsayısı şartı da eklenmiştir.

Spektrum karakteristik periyotları olan Ta ve Tb değerleri, 2007 deprem yönetmeliğinde yerel zemin sınıfına bağlı olarak belirtilen şartlara uygun olarak alınmaktaydı, yeni yönetmeliğin yürürlüğe girmesiyle AFAD’ın resmi internet sayfasında e-Devlet uygulaması dahilinde yapı konum bilgileri girilerek bu değerlere ulaşılmaktadır.

Harita spektral ivme katsayıları ve tasarım spektral ivme katsayıları yeni yönetmelikle birlikte gelen parametreler içerisinde yer almaktadır. Bu değerler deprem haritaları kapsamında yapı bilgileri dahilinde tanımlanmaktadır.

En büyük yer hızı PGV 2018 deprem yönetmeliği ile birlikte gelen bir diğer parametredir. Deprem anında ölçülen en büyük yer hareketi hızıdır.

Yükleme durumları 2007 yönetmeliğinde sadece Ex ve Ey boyutu üzerinde etki gösterirken, 2018 deprem yönetmeliğinde ek olarak Ez doğrultusunda düşey deprem etkisi de dahil edilmiştir.

Hesap yöntemi seçiminde 2007 DBYBHY’de belirtilen şartlara bağlı olarak yapıda Dinamik Hesap Yöntemi kullanılırken, 2018 TBDY’de ise Tepki Spektrumu Yöntemi kullanılmıştır.

Deprem hesabı için kullanılması gereken bir diğer parametre olan yapının doğal titreşim periyodu 2007 deprem yönetmeliğinde ve 2018 deprem yönetmeliğinde farklı hesaplama değerleri almıştır.

Deprem hesap yönteminde kullanılan spektrum katsayısı S(T), değerleri iki yönetmelikte farklıdır.

2007 DBYBHY, temellerde yapılan bağ kirişleri için zemin sınıfına uygun olarak sınırlandırmalar yapılmıştır. Bağ kirişlerde minimum en kesiti boyutu serbest açıklık değerinin minimum 1/30’u kadar olacaktır. Bağ kirişlerinde kullanılacak olan etriyenin çapı minimum 8 mm ve etriye aralığı da maksimum 200 mm olacaktır.  2018 TBDY, bağ kirişlerde boyut en az 300 mm × 300 mm olacak, donatı oranı minimum 0.005, etriye çapı minimum 8 mm ve etriye aralığı 200 mm olacaktır. Bağ kirişlerin yerine betonarme döşeme kullanıldığı zaman döşeme kalınlığı minimum 150 mm olacaktır.

2007 DBYBHY, ahşap yapıları kapsamamaktadır. 2018 TBDY, ahşap yapılar depreme karşı gösterdikleri davranış açısından iki gruba ayrılmaktadır.

Ayrıca yeni yönetmelikte kolon, kiriş, perde ve döşeme konularında bazı önemli değişiklikler yapılmıştır.

Resmi gazete eki: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/03/20180318M1-2-1.pdf

Sismik İzolasyon sistemleri: https://volkanatabey.com.tr/sismik-izolasyon-sistemleri