Beton kalıpları maliyet etkisi ve beklenen nitelikler
Beton kalıpları yapım işlerinde genellikle kısa bir süre kullanılmakta ve destekleyici eleman olarak kabul edilmesine rağmen, tasarımcının ortaya koyduğu form doğrultusunda önerildiği şekilde beton dökümünün yapılabilmesine olanak sağlamalıdır. Bunların yanı sıra da mühendislik açısından üzerine gelen yükleri ve etki altında kaldığı diğer kuvvetlere karşı güvenli olacak bir kesitte seçilmeleri gerekmektedir. Kalıplar taze dökülmüş betonun istenildiği gibi biçimlendirilmesini sağlayan ve betonun prizini tamamen almasını sağlayan zaman diliminde de destekleyici ve yardımcı inşaat malzemesi olarak işlev görmektedir.
Klasik Kalıplar yapı projelerinin gerçekleştirilmesi sürecinde birkaç defa kullanılan ve kullanım ömrü sonrasında atılan veya yakacak olarak kullanılan malzemelerdi. Bununla ormanlar hızlı bir şekilde yok edilmiş oluyordu. Teknolojinin gelişmesiyle, yapılarda kullanılan kalıpların imalatı fabrikalarda üretilir hale geldi. Bu sayede kalıplar, daha büyük paneller halinde üretilmeye ve mekanik olarak kurulmaya başlandı. Buna bağlı olarak yapılarda kullanım sayıları artış gösterdi.
Önceleri ahşap kalıbın tekrar kullanımındaki zayiatı ve sınırlı kullanımından dolayı iyi sonuçlar vermediği anlaşılmıştır. Bu yüzden son yıllarda, birbirini tekrar eden kat sayısının çok, uygulamaların zor olduğu yapılarda modern kalıp sistemleri tercih edilmektedir. İnşaattaki iş gücünün %40-%60’ını kapsayan modern kalıp sistemlerinin geliştirilmesiyle kalıp montaj ve demontaj zamanlarında önemli azalmalar olmuştur ve kalite sağlanmıştır. Modern kalıp sistemleri malzeme fiyatından çok, iş gücünü ve inşaat süresini azaltmasıyla ön plana çıkmaktadır. İstatistiki bilgilere göre kaba inşaatın maliyetinin ortalama %45’i işçilik, %55’i malzeme gideridir. Kalıbın toplam işçilik maliyetindeki oranı %50 ve kalıbın toplam malzeme maliyetindeki oranı %10 civarındadır. Bu değerler dikkate alınır ise, kalıp işçiliğinin düşürülmesi, yapı maliyetlerinin düşmesinde önemli bir etken olacaktır.
Beton Kalıpları kullanım sırasında beklenen başlıca nitelikler
Yalın haldeki beton ve/veya donatı içeren betonarme yapı elemanlarına belirli boyutları sağlayacak biçimde istenen şeklin verilebilmesini sağlamalıdır. Taze Betonun ağırlığını taşımalı ve hidrostatik basıncına karşı koymalıdır. Beton döküm ve yerleştirmesi esnasında titreşim ve darbelere karşı dayanıklı olmalıdır. Temiz, ölçülerine uygun ve sızdırmazlık özelliğine sahip olmalıdır. Mümkün olduğu kadar çok parçalı olmayıp, parça sayısı az ve kolay sökülüp takılabilir şekilde olmalıdır. Kalıbın parçalarını birbirine bağlayan birleşim elemanları zaman kaybını en aza indirecek bir yapıda olmalıdır. Üretilen Kalıp panelleri, vinç taşıma ağırlığı üst sınırını geçmemelidir. Kalıplar DIN, EuroNorm vb. standartlara uyumlu üretilmelidir. Beton döküm işlemi tamamlandıktan sonra yüzey düzeltilmesi gerektirmemelidir. Ekonomik olmalıdır.
