Beton basınç mukavemetine etki eden faktörler
Beton mekanik mukavemetleri arasında değeri en büyük olan basınç mukavemetidir. Bu husus göz önünde tutularak beton yapılarda daha çok basınç gerilmelerine maruz bırakılarak kullanılır. Nitekim betonun çekmeye karşı mukavemetinin zayıf olmasından dolayı betonarme yapı sistemi ortaya atılmıştır. Betonarme yapı sisteminde meydana gelen gerilmeler çelik donatı tarafından karşılanır. Bununla beraber bazı yapı çeşitleri vardır ki; buralarda beton, çekme ve eğilme zorlamalarına maruz kalmaktadır. Bundan başka aşınma olayları da göz önünde tutulmalıdır.
Beton Basınç Mukavemeti ve Çimento Etkisi
Çimento hamurunun kalitesi, betonun kalitesini tayin eden en önemli faktördür. Çimento hamurunun kalitesi ise önce çimentonun kalitesine sonra da içerisindeki çimento konsantrasyonuna bağlıdır. Agreganın cinsi ve granülometrisi beton kıvamına verecek olan yoğurma suyuna etki eder. Su miktarı ise beton mukavemetine tesir eder. Betonların 7 ve 28 günlük basınç dayanımları arasında bağıntı kurulduğunda 7 günde, 28 günlük mukavemetin 2/3 si kadar bir mukavemet kazandığı görülür. Beton mukavemeti umumiyetle birinci sene sonuna kadar artmaya devam eder. Bundan sonra havada muhafaza edilen betonlarda mukavemet artık az çok sabit kalmaktadır. Zira hidratasyonu devam ettirecek su yoktur. Su içersinde muhafaza edilen betonlarda ise mukavemetin daha senelerce arttığı gözlenmiştir.
Çimento iki bakımdan beton mukavemetinin değişmesine sebep olmaktadır. Bunlardan birincisi çimento miktarı veya çimento dozajı yani 1 m³ betonda ağırlık cinsinden çimento miktarıdır. Betonun mukavemeti çimento miktarı ile artar. Yalnız çimento dozajının mukavemette ne miktar bir artış meydana getirdiği henüz kesin olarak saptanmamıştır. Çimento dozajı, agreganın granülometri bileşimi ile yakından ilgilidir. Genel olarak agrega karışımında ince taneler miktarı fazla ise çimento dozajı büyük olmalıdır. Çimentonun ikinci etkime şekli cinsinin ve daha doğrusu mekanik mukavemetinin betonun mukavemetinin değişmesine sebep olmasıdır. Mukavemeti büyük olan çimento kullanılarak üretilen betonların mukavemetinin yüksek olduğunu deneyler daima doğrulamaktadır. Zaten çimentoların mekanik mukavemetlerinin zamanın bir fonksiyonu olmasından dolayıdır ki betonların mukavemeti de zamanla birlikte artmaktadır.
Agrega değerlerinin basınç mukavemetine etkileri
Belirli miktar çimento, kum ve iri agrega kullanarak beton üretimi istendiği vakit, en uygun gelen su miktarı kadar su kullanılmalıdır. Suyun gerekenden az olması, çimentonun hidratasyonu yeteri miktarda su bulunmamasından dolayı eksik bir şekilde gelişmesine ve ayrıca kalıbına dökülen betonda fazla miktarda boşluk kalmasına yol açacaktır. Betona konan suyun gerekli sudan fazla olması ise çimento hamurunun mukavemetini azaltacak, betonun sıkışmasına engel olacak ve böylelikle boşlukları arttıracaktır. Buradan şu netice çıkmalıdır. En uygun gelen miktardan daha fazla veya daha az miktarda su kullanıldığı vakit mukavemette dalma bir azalma vardır. En uygun mukavemet en uygun su miktarı kullanıldığı vakit elde edilmektedir.
Beton mukavemetinin yüksek olması betonu oluşturan agreganın granülometri bileşimine de bağlıdır. Betonun kompasitesi ile 1 m³ malzemede katı elemanların, yani çimento, kum ve iri agreganın işgal ettikleri m³ cinsinden hakiki hacimlerinin toplamı anlaşılmaktadır. Betonun yüksek kompasiteye sahip olabilmesi için iri agrega miktarı maksimum olmalıdır.
Priz müddetinin gecikmesi çimentonun cinsine, ilave edilen suyun miktarına ve beton kesitinin kalınlığına bağlıdır. Basınç mukavemeti üzerine etkiyen faktörlerden biride beton yapıldıktan sonraki muhafaza şeklidir. Beton numuneleri değişik şekilde kür edilirse değişik mukavemetler verirler.
Beton basınç mukavemeti tayin edilirken numunelere tatbik edilen yük ne yavaş ne de ani olmalıdır. Her ikisi de hatalı sonuç verir. Silindirler saniyede 1,4 – 3,5 kg/cm² , küpler ise saniyede 2 – 3 kg/cm² ’lik sürekli bir yükle kırılmalıdır. Keza basıncın tatbik edildiği yüzeylerin gayet düzgün olması gerekir.
